TẠNG LUẬT
"Vinaya Pitaka" TIỂU PHẨM
"Cullavagga" Tỳ Kheo
Indachanda Nguyệt Thiên
Dịch |
TẠNG LUẬT - TIỂU PHẨM
TẬP II
VIII. Chương Phận Sự (Vattakkhandhakaṃ)
1. Phận sự của tỷ-kheo vãng lai (Āgantuka):
[414] Vào lúc bấy giờ, đức Phật Thế tôn
ngự tại thành Sāvatthi, Jetavana, tu viện của ông Cấp Cô Độc (Anāthapindika).
Lúc bấy giờ, các tỷ-kheo vãng lai đi vào tu viện vẫn mang dép, đi vào tu viện
vẫn căng dù, đi vào tu viện vẫn trùm đầu, đi vào tu viện với y quấn ở đầu, rửa
chân với nước dùng để uống, không đảnh lễ các tỷ-kheo thường trú thâm niên hơn,
và cũng không hỏi chỗ trú ngụ. Một tỷ-kheo vãng lai đã mở chốt gài của một trú
xá không có người ở, đẩy cánh cửa, rồi vội vã đi vào. Một con rắn ở trên đà
ngang đã rơi xuống trên vai của vị ấy. Vị ấy hoảng sợ đã kêu thét lên. Các
tỷ-kheo đã chạy lại và hỏi vị tỷ-kheo ấy rằng:
- Này sư đệ, có gì mà sư đệ kêu thét lên vậy?
Khi đó, vị tỷ-kheo ấy đã kể sự việc ấy đến các tỷ-kheo. Các vị tỷ-kheo ít ham
muốn, …(như trên)… Các vị ấy đã phàn nàn, phê phán, chê bai rằng:
- Vì sao các tỷ-kheo vãng lai lại đi vào tu viện vẫn mang dép, đi vào tu viện
vẫn căng dù, đi vào tu viện vẫn trùm đầu, đi vào tu viện với y quấn ở đầu, rửa
chân với nước dùng để uống, không đảnh lễ các tỷ-kheo thường trú thâm niên hơn,
và cũng không hỏi chỗ trú ngụ?
Sau đó, các vị tỷ-kheo ấy đã trình sự kiện ấy lên đức Thế Tôn. …(như trên)…
- Này các tỷ-kheo, nghe nói các tỷ-kheo vãng lai đi vào tu viện vẫn mang dép,
đi vào tu viện vẫn căng dù, đi vào tu viện vẫn trùm đầu, đi vào tu viện với y
quấn ở đầu, rửa chân với nước dùng để uống, không đảnh lễ các tỷ-kheo thường trú
thâm niên hơn, và cũng không hỏi chỗ trú ngụ, có đúng không vậy?
- Đúng vậy, bạch Thế Tôn.
Đức Phật Thế Tôn đã khiển trách rằng:
- Vì sao các tỷ-kheo vãng lai lại đi vào tu viện vẫn mang dép, đi vào tu viện
vẫn căng dù, đi vào tu viện vẫn trùm đầu, đi vào tu viện với y quấn ở đầu, rửa
chân với nước dùng để uống, không đảnh lễ các tỷ-kheo thường trú thâm niên hơn,
và cũng không hỏi chỗ trú ngụ? Này các tỷ-kheo, sự việc này không đem lại niềm
tin cho những kẻ chưa có đức tin, …(như trên)…
Sau khi khiển trách, ngài đã thuyết Pháp thoại rồi bảo các tỷ-kheo rằng:
- Này các tỷ-kheo, như vậy ta sẽ quy định phận sự cho các tỷ-kheo vãng lai,
các tỷ-kheo vãng lai cần thực hành đúng đắn y như thế.
[415] Này các tỷ-kheo, với vị tỷ-kheo vãng lai (nghĩ rằng): "Bây
giờ ta sẽ vào tu viện này," vị ấy nên tháo dép ra để dưới thấp rũ sạch rồi
cầm lên, hạ dù xuống, cởi đầu trần, lấy y che đầu để xuống ở vai, rồi đi vào tu
viện một cách nghiêm trang. Khi đang đi vào tu viện, nên quan sát xem: "Các
tỷ-kheo thường trú tụ hội ở đâu?" Các tỷ-kheo thường trú tụ hội ở nơi nào:
trong phòng hội họp, ở mái hiên, hay ở gốc cây, sau khi đi đến nơi ấy, nên để
bát xuống một bên, nên để y xuống một bên, rồi chọn một chỗ ngồi thích hợp và
ngồi xuống. Nên hỏi nước uống, nên hỏi nước rửa: "Nước nào là nước uống? Nước
nào là nước rửa?" Nếu có nước uống, nên thọ lãnh rồi uống. Nếu có nước rửa,
sau khi thọ lãnh rồi nên rửa chân. Khi rửa chân, nên dùng một tay xối nước, một
tay kỳ cọ chân. Tay dùng để xối nước không nên dùng tay đó để kỳ cọ chân. Nên
hỏi miếng giẻ lau dép rồi lau đôi dép. Khi lau đôi dép, trước tiên nên lau với
miếng giẻ khô sau đó với miếng giẻ ướt. Sau khi giặt miếng giẻ lau dép rồi nên
phơi ở một góc. Nếu vị tỷ-kheo thường trú thâm niên thì nên đảnh lễ. Nếu là vị
mới tu thì nên để vị ấy đảnh lễ. Nên hỏi chỗ trú ngụ: "Chỗ trú ngụ nào dành
cho tôi?" Nên hỏi (chỗ trú ngụ ấy) có người ở hay không có. Nên hỏi về khu
vực đi khất thực, khu vực không thể đi khất thực. Nên hỏi về các gia đình được
xác định là Thánh Hữu Học. Nên hỏi về chỗ đại tiện, nên hỏi về chỗ tiểu tiện,
nên hỏi về (chỗ lấy) nước uống, nên hỏi về (chỗ lấy) nước rửa, nên hỏi về gậy để
chống, nên hỏi về qui định của hội chúng: "Giờ nào có thể đi vào? Giờ nào có
thể đi ra?"
Nếu trú xá không có người, nên gõ cửa lớn, chờ một chốc lát, rồi tháo chốt
gài, mở cửa lớn ra, khi đứng bên ngoài nên nhìn vào bên trong. Nếu trú xá có
bụi, hoặc là giường được chồng lên giường, hoặc là ghế được chồng lên ghế, và
các đồ trải phủ ở trên cùng, nếu có khả năng nên làm sạch sẽ. Trong khi làm sạch
sẽ trú xá, trước tiên nên gỡ thảm trải nền đem ra ngoài rồi để ở một góc, nên
lấy khung giường đem ra ngoài rồi để ở một góc, nên lấy nệm gối đem ra ngoài rồi
để ở một góc, nên lấy tọa cụ và đồ trải giường đem ra ngoài rồi để ở một góc,
nên hạ thấp cái giường rồi đem ra ngoài để ở một góc một cách khéo léo không làm
trầy hoặc va chạm vào phần dưới của cánh cửa lớn, nên hạ thấp cái ghế rồi đem ra
ngoài để ở một góc một cách khéo léo không làm trầy hoặc va chạm vào phần dưới
của cánh cửa lớn, nên đem ống nhổ ra ngoài rồi để ở một góc, nên đem tấm ván kê
đầu ra ngoài rồi để ở một góc. Nếu có mạng nhện ở trú xá, khi phát hiện nên dời
chúng đi trước tiên, nên lau chùi ở các chỗ ráp nối và các góc có lỗ trống. Nếu
tường được sơn màu đỏ và bị đốm loang lỗ nên thấm khăn ướt chà xát mạnh rồi lau
sạch. Nếu nền được sơn màu đen và bị đốm loang lỗ nên thấm khăn ướt chà xát mạnh
rồi lau sạch. Nếu nền không được phủ sơn, nên rải nước rồi quét (nghĩ rằng): "Không
nên để trú xá bị tràn ngập bụi bặm." Sau khi đã gom rác lại rồi nên đem đổ
bỏ ở một góc.
Nên phơi nắng thảm trải nền, lau sạch, đập vỗ sạch, đem vào trong, rồi sắp
đặt lại như đã được sắp đặt (trước đây). Nên phơi nắng khung giường, lau chùi,
đem vào trong, rồi để lại ở vị trí như cũ. Nên phơi nắng giường, lau sạch, rũ
sạch, hạ thấp xuống, đem vào trong một cách khéo léo không làm trầy hoặc va chạm
vào phần dưới của cánh cửa lớn, rồi sắp đặt như đã được sắp đặt (trước đây). Nên
phơi nắng ghế, lau sạch, rũ sạch, hạ thấp xuống, đem vào trong một cách khéo léo
không làm trầy hoặc va chạm vào phần dưới của cánh cửa lớn, rồi sắp đặt như đã
được sắp đặt (trước đây). Nên phơi nắng nệm, lau sạch, rũ sạch, đem vào trong,
rồi sắp đặt như đã được sắp đặt (trước đây). Nên phơi nắng tọa cụ và đồ trải
giường, lau sạch, rũ sạch, đem vào trong, rồi sắp đặt như đã được sắp đặt (trước
đây). Nên phơi nắng ống nhổ, lau chùi, đem vào trong, rồi để lại ở vị trí như
cũ. Nên phơi nắng tấm ván gối đầu, lau chùi, đem vào trong, rồi để lại ở vị trí
như cũ. Nên đặt y và bình bát xuống. Khi đặt y và bình bát xuống, nên dùng một
tay ôm bình bát, tay kia sờ ở phía dưới giường hoặc phía dưới ghế, rồi hãy đặt
bình bát xuống. Không nên đặt bình bát trên mặt đất không có vật kê. Khi máng y,
nên dùng một tay cầm y, tay kia vuốt sào treo y hoặc dây phơi y, rồi nên để mép
y phía bên kia, còn chỗ gấp y lại ở bên này rồi căng y ra.
Nếu các cơn gió có bụi thổi từ hướng đông, các cửa sổ hướng đông nên được
khép lại. Nếu các cơn gió có bụi thổi từ hướng tây, các cửa sổ hướng tây nên
được khép lại. Nếu các cơn gió có bụi thổi từ hướng bắc, các cửa sổ hướng bắc
nên được khép lại. Nếu các cơn gió có bụi thổi từ hướng nam, các cửa sổ hướng
nam nên được khép lại. Nếu thời tiết lạnh, các cửa sổ nên mở ra vào ban ngày và
khép lại vào ban đêm. Nếu thời tiết nóng, các cửa sổ nên khép lại vào ban ngày
và mở ra vào ban đêm.
Nếu phòng có bụi bặm, nên quét phòng. Nếu cửa lớn có bụi, nên quét cửa lớn.
Nếu phòng hội họp có bụi bặm, nên quét phòng hội họp. Nếu nhà để đốt lửa có bụi
bặm, nên quét nhà để đốt lửa. Nếu nhà vệ sinh có bụi bặm, nên quét nhà vệ sinh.
Nếu nước uống không có, nên đem nước uống lại. Nếu nước rửa không có, nên đem
nước rửa lại. Nếu hũ nước súc miệng không có nước, nên đổ nước vào hũ nước súc
miệng.
Này các tỷ-kheo, đây là phận sự của các tỷ-kheo vãng lai, các tỷ-kheo vãng
lai nên thực hành đúng đắn y như thế.
2. Phận sự của tỷ-kheo thường trú (Āvāsika):
[416] Vào lúc bấy giờ, các tỷ-kheo thường trú khi thấy các tỷ-kheo
vãng lai không chịu sắp xếp chỗ ngồi. Họ không đem đến nước rửa chân, ghế kê
chân, giẻ chùi chân; sau khi gặp gỡ, họ không rước y bát, không dâng nước uống,
không dâng nước rửa; họ cũng không đảnh lễ các tỷ-kheo vãng lai thâm niên hơn và
không sắp xếp chỗ trú ngụ. Các tỷ-kheo ít ham muốn, …(như trên)… Các vị ấy đã
phàn nàn, phê phán, chê bai rằng:
- Vì sao các tỷ-kheo thường trú khi thấy các tỷ-kheo vãng lai lại không chịu
sắp xếp chỗ ngồi, không đem đến nước rửa chân, ghế kê chân, giẻ chùi chân; sau
khi gặp gỡ, họ không rước y bát, không dâng nước uống, không dâng nước rửa; họ
cũng không đảnh lễ các tỷ-kheo vãng lai thâm niên hơn và không sắp xếp chỗ trú
ngụ?
Sau đó, các vị tỷ-kheo ấy đã trình sự kiện ấy lên đức Thế Tôn. …(như trên)…
- Này các tỷ-kheo, nghe nói …(như trên)… có đúng không vậy?
- Đúng vậy, bạch Thế Tôn.
…(như trên)… Sau khi khiển trách, ngài đã thuyết Pháp thoại rồi bảo các
tỷ-kheo rằng:
- Này các tỷ-kheo, như vậy ta sẽ quy định phận sự cho các tỷ-kheo thường trú,
các tỷ-kheo thường trú cần thực hành đúng đắn y như thế.
[417] Này các tỷ-kheo, vị tỷ-kheo thường trú khi thấy vị tỷ-kheo vãng
lai thâm niên hơn nên sắp xếp chỗ ngồi, nên đem đến nước rửa chân, ghế kê chân,
giẻ chùi chân. Sau khi gặp gỡ, nên rước y bát, nên dâng nước uống, nên dâng nước
rửa. Nếu có khả năng, (vị thường trú) nên lau đôi dép (của vị kia). Khi lau đôi
dép, trước tiên nên lau với mảnh giẻ khô sau đó với mảnh giẻ ướt. Nên giặt mảnh
giẻ lau dép, vắt ráo, rồi phơi ở một góc. Nên đảnh lễ vị tỷ-kheo vãng lai thâm
niên hơn. Nên sắp xếp chỗ trú ngụ: "Chỗ trú ngụ này được dành cho đại đức."
Nên nói rõ (chỗ trú ngụ ấy) có người ở hay không có. Nên nói rõ về khu vực đi
khất thực, khu vực nào không nên đi khất thực. Nên nói rõ về các gia đình được
xác định là Thánh Hữu Học. Nên nói rõ về chỗ đại tiện, nên nói rõ về chỗ tiểu
tiện. Nên nói rõ về (chỗ lấy) nước uống, nên nói rõ về (chỗ lấy) nước rửa, nên
nói rõ về gậy để chống, nên nói rõ về qui định của hội chúng: "Giờ này có thể
đi vào. Giờ này có thể ra đi."
Nếu (vị vãng lai) là vị mới tu, vị (thường trú) đang ngồi nên nói rõ: "Để
bình bát chỗ này, để y chỗ này, ngồi ở chỗ ngồi này." Nên nói rõ chỗ nước
uống, nên nói rõ chỗ nước rửa. Nên nói rõ về giẻ lau đôi dép. Nên để cho vị
tỷ-kheo vãng lai mới tu đảnh lễ. Nên nói rõ chỗ trú ngụ: "Chỗ trú ngụ này
được dành cho đại đức." Nên nói rõ (chỗ trú ngụ ấy) có người ở hay không có.
Nên nói rõ về khu vực đi khất thực, khu vực nào không nên đi khất thực. Nên nói
rõ về các gia đình được xác định là Thánh Hữu Học. Nên nói rõ về chỗ đại tiện,
nên nói rõ về chỗ tiểu tiện. Nên nói rõ về (chỗ lấy) nước uống, nên nói rõ về
(chỗ lấy) nước rửa, nên nói rõ về gậy để chống, nên nói rõ về qui định của hội
chúng: "Giờ này có thể đi vào. Giờ này có thể ra đi."
Này các tỷ-kheo, đây là phận sự của các tỷ-kheo thường trú, các tỷ-kheo
thường trú nên thực hành đúng đắn y như thế.
3. Phận sự của vị xuất hành (Gamika):
[418] Vào lúc bấy giờ, các tỷ-kheo xuất hành đã không thu xếp các đồ
vật bằng gỗ và các đồ gốm, không đóng cửa lớn cửa sổ, không thông báo về chỗ trú
ngụ, rồi ra đi. Các đồ vật bằng gỗ và các đồ gốm bị mất mát. Chỗ trú ngụ không
được bảo quản. Các vị tỷ-kheo ít ham muốn, …(như trên)… Các vị ấy đã phàn nàn,
phê phán, chê bai rằng:
- Vì sao các tỷ-kheo xuất hành lại không thu xếp các đồ vật bằng gỗ và các đồ
gốm, không đóng cửa lớn cửa sổ, không thông báo về chỗ trú ngụ, rồi ra đi khiến
các đồ vật bằng gỗ và các đồ gốm bị mất mát, chỗ trú ngụ không được bảo quản?
Sau đó, các vị tỷ-kheo ấy đã trình sự kiện ấy lên đức Thế Tôn. …(như trên)…
- Này các tỷ-kheo, nghe nói …(như trên)… có đúng không vậy?
- Đúng vậy, bạch Thế Tôn.
…(như trên)… Sau khi khiển trách, ngài đã thuyết Pháp thoại, ngài rồi bảo các
tỷ-kheo rằng:
- Này các tỷ-kheo, như vậy ta sẽ quy định phận sự cho các tỷ-kheo xuất hành,
các tỷ-kheo xuất hành cần thực hành đúng đắn y như thế.
[419] Này các tỷ-kheo, vị tỷ-kheo xuất hành trước khi ra đi nên thu
xếp các đồ vật bằng gỗ và các đồ gốm, nên đóng cửa lớn cửa sổ, nên thông báo về
chỗ trú ngụ. Nếu không có tỷ-kheo, nên thông báo đến sa-di. Nếu không có sa-di
thì nên thông báo cho người ở chùa. Nếu không có người ở chùa thì thông báo cho
nam cư sĩ. Nếu tỷ-kheo, hoặc sa-di, hoặc người ở chùa, hoặc nam cư sĩ đều không
có, thì nên sắp xếp cái giường lên trên bốn hòn đá, rồi đặt cái giường lên trên
cái giường, đặt cái ghế lên trên cái ghế, và thực hiện chỗ trú ngụ thành một
khối, nên thu xếp các đồ vật bằng gỗ và các đồ gốm, nên đóng lại cửa lớn cửa sổ,
rồi mới nên ra đi.
Nếu trú xá bị giột nước mưa, nếu có khả năng vị ấy nên lợp lại, nên thực hiện
sự nỗ lực (nghĩ rằng): "Trú xá được lợp thế nào đây?" Nếu vị ấy làm được
như thế thì đó là điều tốt; nếu không đạt được, thì chỗ nào không bị nước mưa
giột thì ở chỗ đó nên sắp xếp cái giường lên trên bốn hòn đá, rồi đặt cái giường
lên trên cái giường, đặt cái ghế lên trên cái ghế, và thực hiện chỗ trú ngụ
thành một khối, nên thu xếp các đồ vật bằng gỗ và các đồ gốm, nên đóng lại cửa
lớn cửa sổ, rồi mới nên ra đi. Nếu toàn bộ trú xá đều bị nước mưa giột, Nếu có
nỗ lực vị ấy nên mang sàng tọa vào làng, nên thực hiện sự nỗ lực (nghĩ rằng): "Làm
thế nào để sàng tọa được mang vào làng đây?" Nếu vị ấy làm được như thế thì
đó là điều tốt; nếu không đạt được, thì nên sắp xếp cái giường lên trên bốn hòn
đá ở ngoài trời rồi đặt cái giường lên trên cái giường, đặt cái ghế lên trên cái
ghế, và thực hiện chỗ trú ngụ thành một khối. Nên thu xếp các đồ vật bằng gỗ và
các đồ gốm. Nên lấy cỏ và lá phủ lên, rồi mới nên ra đi (nghĩ rằng): "Có lẽ
các thứ này sẽ được tồn tại."
Này các tỷ-kheo, đây là phận sự của các tỷ-kheo xuất hành, các tỷ-kheo xuất
hành nên thực hành đúng đắn y như thế.
4. Phận sự tùy hỷ:
[420] Vào lúc bấy giờ, các tỷ-kheo không tùy hỷ ở chỗ thọ thực. Dân
chúng phàn nàn, phê phán, chê bai:
- Vì sao các sa môn Thích Tử không tùy hỷ ở chỗ thọ thực?
Các tỷ-kheo đã nghe được dân chúng phàn nàn, phê phán, chê bai. Sau đó, các
vị tỷ-kheo ấy đã trình sự kiện ấy lên đức Thế Tôn. Lúc bấy giờ, đức Thế Tôn nhân
lý do ấy, nhân sự kiện ấy đã thuyết Pháp thoại rồi bảo các tỷ-kheo rằng:
- Này các tỷ-kheo, ta cho phép tùy hỷ ở chỗ thọ thực.
[421] Rồi các vị tỷ-kheo đã khởi ý rằng: "Vị nào sẽ tùy hỷ ở chỗ
thọ thực?" Các vị đã trình sự kiện ấy lên đức Thế Tôn. Khi đó, đức Thế Tôn
nhân lý do ấy, nhân sự kiện ấy đã thuyết Pháp thoại rồi bảo các tỷ-kheo rằng:
- Này các tỷ-kheo, ta cho phép các tỷ-kheo trưởng lão tùy hỷ ở chỗ thọ thực.
[422] Vào lúc bấy giờ, có một lần dâng vật thực đến hội chúng của một
nhóm người. Đại đức Sāriputta là trưởng lão của hội chúng. Các vị tỷ-kheo (nghĩ
rằng): "Đức Thế Tôn đã cho phép vị tỷ-kheo trưởng lão tùy hỷ ở chỗ thọ thực"
rồi đã để đại đức Sāriputta lại mỗi một mình và ra đi. Khi ấy, đại đức Sāriputta
đã làm nhóm người ấy được hoan hỷ rồi đã đi về một mình sau cùng. Đức Thế Tôn
thấy đại đức Sāriputta mỗi một mình đang đi lại từ đàng xa. Thấy vậy, ngài đã
nói với đại đức Sāriputta rằng:
- Này Sāriputta, bữa thọ thực chắc là được tốt đẹp phải không?
- Bạch ngài, bữa thọ thực được tốt đẹp nhưng các tỷ-kheo đã để con lại mỗi
một mình và ra đi.
Khi đó, đức Thế Tôn nhân lý do ấy, nhân sự kiện ấy đã thuyết Pháp thoại rồi
bảo các tỷ-kheo rằng:
- Này các tỷ-kheo, ta cho phép bốn hay năm vị tỷ-kheo trưởng lão hoặc các vị
kế tiếp chờ đợi ở chỗ thọ thực.
[423] Vào lúc bấy giờ, trong lúc chờ đợi (để tùy hỷ) có một tỷ-kheo
trưởng lão muốn đại tiện. Trong lúc cố nín phân lại, vị ấy đã bị choáng váng và
ngã xuống. Các vị đã trình sự việc ấy lên đức Thế Tôn.
- Này các tỷ-kheo, ta cho phép ra đi khi có việc cần làm sau khi đã thông báo
cho vị tỷ-kheo kế bên.
5. Phận sự ở chỗ thọ thực:
[424] Vào lúc bấy giờ, các tỷ-kheo nhóm Lục Sư mặc y luộm thuộm, trùm
y luộm thuộm, hoàn toàn không đúng quy cách đi đến chỗ thọ thực, sau khi rẽ sang
một bên rồi đi lên phía trước các tỷ-kheo trưởng lão, chiếm luôn chỗ ngồi của
các tỷ-kheo trưởng lão và ngồi xuống, lại còn xua đuổi các tỷ-kheo mới tu khỏi
chỗ ngồi, và sau khi trải ra y hai lớp (saṅghāti) rồi ngồi xuống ở giữa nhà.
Các vị tỷ-kheo ít ham muốn, …(như trên)… Các vị ấy đã phàn nàn, phê phán, chê
bai rằng:
- Vì sao các tỷ-kheo nhóm Lục Sư mặc y luộm thuộm, trùm y luộm thuộm, hoàn
toàn không đúng quy cách lại đi đến chỗ thọ thực, sau khi rẽ sang một bên lại đi
lên phía trước các tỷ-kheo trưởng lão, lại chiếm luôn chỗ ngồi của các tỷ-kheo
trưởng lão và ngồi xuống, lại còn xua đuổi các tỷ-kheo mới tu khỏi chỗ ngồi, và
sau khi trải ra y hai lớp (saṅghāti) lại ngồi xuống ở giữa nhà?
Sau đó, các vị tỷ-kheo ấy đã trình sự kiện ấy lên đức Thế Tôn. …(như trên)…
- Này các tỷ-kheo, nghe nói các tỷ-kheo nhóm Lục Sư mặc y luộm thuộm, trùm y
luộm thuộm, hoàn toàn không đúng quy cách đi đến chỗ thọ thực, sau khi rẽ sang
một bên rồi đi lên phía trước các tỷ-kheo trưởng lão, chiếm luôn chỗ ngồi của
các tỷ-kheo trưởng lão và ngồi xuống, lại còn xua đuổi các tỷ-kheo mới tu khỏi
chỗ ngồi, sau khi trải ra y hai lớp (saṅghāti) rồi ngồi xuống ở giữa nhà, có
đúng không vậy?
- Đúng vậy, bạch Thế Tôn.
…(như trên)… Sau khi khiển trách, ngài đã thuyết Pháp thoại rồi bảo các
tỷ-kheo rằng: Này các tỷ-kheo, như vậy thì ta sẽ quy định phận sự cho các
tỷ-kheo ở chỗ thọ thực, ở chỗ thọ thực, các tỷ-kheo cần thực hành đúng đắn y như
thế.
[425] Nếu thời giờ được thông báo ở trong tu viện, vị (tỷ-kheo) nên
mặc y nội tròn đều với sự che phủ ba vòng tròn [*], buộc dây thắt lưng,
sửa sang cho tề chỉnh, đắp y hai lớp (saṅghāti) lên, thắt lại dây buộc, rửa
ráy, nhận lãnh bình bát, rồi nên đi vào làng một cách nghiêm trang không hấp
tấp.
[*] là lỗ rún và hai đầu gối - giải thích theo từ điển "A
Dictionary of the Pali Language" của Robert Cæsar Childers, trang 506.
Không nên rẽ sang một bên rồi đi lên phía trước các tỷ-kheo trưởng lão. Nên
đi ở khu vực có nhà với y được mặc tề chỉnh, Nên đi ở khu vực có nhà với (thái
độ) khéo được thu thúc, nên đi ở khu vực có nhà với mắt nhìn xuống, không nên đi
ở khu vực có nhà với thân bị vén hở ra, không nên đi ở khu vực có nhà với sự
cười vang, nên đi ở khu vực có nhà với tiếng động nhỏ, không nên đi ở khu vực có
nhà với sự đu đưa của thân, không nên đi ở khu vực có nhà với sự đu đưa của tay,
không nên đi ở khu vực có nhà với sự đu đưa của đầu, không nên đi ở khu vực có
nhà với tay chống nạnh, không nên đi ở khu vực có nhà với (đầu) được trùm lại,
không nên đi ở khu vực có nhà với sự nhón gót.
Nên ngồi ở trong nhà với y được mặc tề chỉnh, Nên ngồi ở trong nhà khi khéo
thu thúc, nên ngồi ở trong nhà với mắt nhìn xuống, không nên ngồi ở trong nhà
với thân bị vén hở ra, không nên ngồi ở trong nhà với sự cười vang, nên ngồi ở
trong nhà với tiếng động nhỏ, không nên ngồi ở trong nhà với sự đu đưa của thân,
không nên ngồi ở trong nhà với sự đu đưa của tay, không nên ngồi ở trong nhà với
sự đu đưa của đầu, không nên ngồi ở trong nhà với tay chống nạnh, không nên ngồi
ở trong nhà với (đầu) được trùm lại, không nên ngồi ở trong nhà với thế chồm
hổm, không nên chiếm chỗ ngồi của các tỷ-kheo trưởng lão rồi ngồi xuống, không
nên xua đuổi các tỷ-kheo mới tu khỏi chỗ ngồi, không nên trải ra y hai lớp
(saṅghāti) rồi ngồi xuống ở trong nhà.
Khi được dâng nước, nên cầm bình bát bằng hai tay và thọ lãnh nước. Nên hạ
thấp xuống rồi rửa bình bát một cách cẩn thận không làm trầy sướt. Nếu có vật
chứa nước rửa, nên hạ thấp xuống rồi chế nước vào trong vật chứa nước rửa (nghĩ
rằng): "Không nên làm vật chứa nước rửa bị văng nước tung tóe, không nên làm
các tỷ-kheo bị nước văng nhằm, không nên làm y hai lớp (saṅghāti) bị dính nước."
Nếu vật chứa nước rửa không có, nên hạ thấp xuống rồi tưới lên trên mặt đất
(nghĩ rằng): "Không nên làm các tỷ-kheo xung quanh bị nước văng nhằm, không
nên làm y hai lớp bị dính nước."
Khi được dâng cơm, nên cầm bình bát bằng hai tay rồi thọ lãnh cơm. Nên chừa
chỗ cho súp. Nếu có bơ lỏng, hoặc dầu, hoặc thức ăn ngon, vị trưởng lão nên nói
rằng: "Nên chia đều ra cho tất cả." Nên thọ lãnh vật thực một cách nghiêm
chỉnh. Nên thọ lãnh vật thực với chú tâm ở bình bát. Nên thọ lãnh vật thực với
súp vừa đủ. Nên thọ lãnh vật thực vừa đầy (bình bát).
Vị trưởng lão chưa nên ăn khi các vị các chưa thọ lãnh cơm xong. Nên ăn vật
thực một cách nghiêm chỉnh. Nên ăn vật thực với chú tâm ở bình bát. Nên ăn vật
thực một cách đều đều (không gián đoạn). Nên ăn vật thực với phần súp tương
xứng. Không nên vun thành đống rồi ăn vật thực. Không nên lấy cơm che lấp súp và
thức ăn vì muốn có thêm. Vị không bệnh không nên hỏi cơm hoặc thức ăn cho lợi
ích của chính mình rồi ăn. Không nên nhìn vào bình bát của các vị khác với ý
định tìm lỗi. Không nên làm vắt cơm quá lớn. Nên làm vắt cơm tròn đều. Không nên
há miệng ra khi vắt cơm chưa đến. Không nên đưa hết bàn tay vào miệng trong khi
ăn. Không nên nói chuyện với miệng còn vắt cơm. Không nên ném thức ăn vào miệng.
Không nên ăn bằng cách cắn hai vắt cơm. Không nên ăn có sự làm phồng má. Không
nên ăn có sự vung vảy bàn tay. Không nên ăn có sự làm đổ cơm vung vãi. Không nên
ăn có sự lè lưỡi ra. Không nên ăn với việc làm tiếng chép chép. Không nên ăn với
việc làm tiếng rột rột. Không nên ăn có sự liếm tay. Không nên ăn có sự liếm
bình bát. Không nên ăn có sự liếm mép.
Không nên nhận lãnh chén nước uống với tay còn dính thức ăn. Vị trưởng lão
không nên thọ lãnh nước khi tất cả các vị chưa ăn xong. Khi được dâng nước, nên
cầm bình bát bằng hai tay rồi thọ lãnh nước. Nên hạ thấp xuống rồi rửa bình bát
một cách cẩn thận không làm trầy sướt. Nếu có vật chứa nước rửa, nên hạ thấp
xuống rồi chế nước vào trong vật chứa nước rửa (nghĩ rằng): "Không nên làm
vật chứa nước rửa bị văng nước tung tóe, không nên làm các tỷ-kheo bị nước văng
nhằm, không nên làm y hai lớp (saṅghāti) bị dính nước." Nếu vật chứa nước
rửa không có, nên hạ thấp xuống rồi tưới lên trên mặt đất (nghĩ rằng): "Không
nên làm các tỷ-kheo xung quanh bị nước văng nhằm, không nên làm y hai lớp bị
dính nước." Không nên đổ nước rửa bát có cơm ở khu vực có nhà ở.
Khi đi trở về, các tỷ-kheo mới tu nên đi về trước tiên, sau đó là các vị
trưởng lão. Nên đi ở khu vực có nhà với y được mặc tề chỉnh, Nên đi ở khu vực có
nhà với (thái độ) khéo được thu thúc, nên đi ở khu vực có nhà với mắt nhìn
xuống, không nên đi ở khu vực có nhà với thân bị vén hở ra, không nên đi ở khu
vực có nhà với sự cười vang, nên đi ở khu vực có nhà với tiếng động nhỏ, không
nên đi ở khu vực có nhà với sự đu đưa của thân, không nên đi ở khu vực có nhà
với sự đu đưa của tay, không nên đi ở khu vực có nhà với sự đu đưa của đầu,
không nên đi ở khu vực có nhà với tay chống nạnh, không nên đi ở khu vực có nhà
với (đầu) được trùm lại, không nên đi ở khu vực có nhà với sự nhón gót.
Này các tỷ-kheo, đây là phận sự của các tỷ-kheo ở chỗ thọ thực, ở chỗ thọ
thực các tỷ-kheo cần thực hành đúng đắn y như thế.
Dứt Tụng Phẩm thứ nhất.
6. Phận sự của vị đi khất thực:
[426] Vào lúc bấy giờ, các tỷ-kheo mặc y luộm thuộm, trùm y luộm
thuộm, hoàn toàn không đúng quy cách đi khất thực. Các vị đi đến các căn nhà
không suy xét trước, rời các căn nhà không suy xét trước, đi vào vô cùng vội vã,
đi ra cũng vô cùng vội vã, đứng quá xa, đứng quá gần, đứng lại quá lâu, và bỏ đi
quá lẹ. Có vị tỷ-kheo đi khất thực đã không suy xét trước rồi đi vào một căn
nhà. Vị ấy nghĩ rằng cửa lớn rồi đã bước vào một hậu phòng. Trong hậu phòng ấy,
có một người đàn bà khỏa thân đang nằm ngửa ra. Vị tỷ-kheo ấy đã thấy người đàn
bà khỏa thân đang nằm ngửa ra. Thấy thế, vị ấy (nghĩ rằng): "Đây không phải
là cửa nhà, đây là hậu phòng," rồi đã từ hậu phòng ấy đi ra. Chồng của người
đàn bà ấy đã thấy người đàn bà khỏa thân đang nằm ngửa ra. Thấy vậy, người chồng
(nghĩ rằng): "Gã tỷ-kheo này đã làm nhục vợ của ta," nên đã giữ vị
tỷ-kheo ấy lại và đánh đòn. Khi ấy, người đàn bà ấy đã thức dậy vì tiếng động và
nói với người chồng rằng:
- Phu quân, sao lại đánh đòn vị tỷ-kheo ấy vậy?
- Gã tỷ-kheo này đã làm nhục bà.
- Phu quân, thiếp không có bị vị tỷ-kheo này làm nhục. Vị tỷ-kheo ấy không có
làm.
và đã thuyết phục chồng thả vị tỷ-kheo ấy đi. Rồi vị tỷ-kheo ấy khi về lại tu
viện đã thuật lại sự việc ấy đến các tỷ-kheo. Các vị tỷ-kheo ít ham muốn, …(như
trên)… Các vị ấy đã phàn nàn, phê phán, chê bai rằng:
- Vì sao các tỷ-kheo mặc y luộm thuộm, trùm y luộm thuộm, hoàn toàn không
đúng quy cách lại đi khất thực, không suy xét trước lại đi đến các căn nhà,
không suy xét trước lại rời các căn nhà, đi vào vô cùng vội vã, đi ra cũng vô
cùng vội vã, đứng quá xa, đứng chỗ gần, đứng lại quá lâu, và bỏ đi quá lẹ?
Sau đó, các tỷ-kheo ấy đã trình sự kiện ấy lên đức Thế Tôn. …(như trên)…
- Này các tỷ-kheo, nghe nói …(như trên)…, có đúng không vậy?
- Đúng vậy, bạch Thế Tôn.
…(như trên)… Sau khi khiển trách, ngài đã thuyết Pháp thoại rồi bảo các
tỷ-kheo rằng:
- Này các tỷ-kheo, như vậy thì ta sẽ quy định phận sự cho các tỷ-kheo đi khất
thực, các tỷ-kheo đi khất thực cần thực hành đúng đắn y như thế.
[427] Này các tỷ-kheo, với vị tỷ-kheo đi khất thực (nghĩ rằng): "Ta
sẽ đi vào ngôi làng này," nên mặc y nội tròn đều với sự che phủ ba vòng
tròn, buộc dây thắt lưng, sửa sang cho tề chỉnh rồi đắp y hai lớp (saṅghāti)
lên, thắt lại dây buộc, rửa ráy, nhận lãnh bình bát, rồi nên đi vào làng một
cách nghiêm trang không hấp tấp.
Nên đi ở khu vực có nhà với y được mặc tề chỉnh, Nên đi ở khu vực có nhà với
(thái độ) khéo được thu thúc, nên đi ở khu vực có nhà với mắt nhìn xuống, không
nên đi ở khu vực có nhà với thân bị vén hở ra, không nên đi ở khu vực có nhà với
sự cười vang, nên đi ở khu vực có nhà với tiếng động nhỏ, không nên đi ở khu vực
có nhà với sự đu đưa của thân, không nên đi ở khu vực có nhà với sự đu đưa của
tay, không nên đi ở khu vực có nhà với sự đu đưa của đầu, không nên đi ở khu vực
có nhà với tay chống nạnh, không nên đi ở khu vực có nhà với (đầu) được trùm
lại, không nên đi ở khu vực có nhà với sự nhón gót.
Khi đi vào một căn nhà nên suy xét rằng: "Ta sẽ đi vào lối này và ra bằng
lối này." Không nên đi vào quá vội vã. Không nên đi ra quá vội vã. Không nên
đứng quá xa. Không nên đứng quá gần. Không nên đứng lại quá lâu. Không nên bỏ đi
quá lẹ. Khi đứng nên suy xét rằng: "(Gia chủ) có ý muốn bố thí vật thực hay
không có ý muốn bố thí?" Nếu (gia chủ) ngưng công việc, hoặc từ chỗ ngồi
đứng dậy, hoặc cầm lấy cái muỗng, hoặc cầm lấy cái đĩa, hoặc thỉnh đứng lại thì
nên đứng lại (nghĩ rằng): "Gia chủ có ý muốn bố thí." Trong khi được dâng
vật thực, nên dùng bàn tay trái vén y hai lớp (saṅghāti) lên, dùng bàn tay phải
mở nắp bình bát, rồi dùng hai tay ôm bình bát và thọ lãnh vật thực. Không nên
nhìn mặt người nữ thí chủ bố thí vật thực [*], nên suy xét rằng: "(Gia
chủ) có ý muốn bố thí súp hay không có ý muốn bố thí?" Nếu (gia chủ) cầm lấy
cái muỗng, hoặc cầm lấy cái đĩa, hoặc thỉnh đứng lại thì nên đứng lại (nghĩ
rằng): "Gia chủ có ý muốn bố thí." Khi vật thực đã được bố thí, dùng y
hai lớp (saṅghāti) che bình bát lại rồi rời đi một cách nghiêm trang không hấp
tấp.
[*] Buddhaghosa giải thích rằng: "là người nữ hay người nam, không
nên nhìn vào mặt lúc họ đang bố thí vật thực."
Nên đi ở khu vực có nhà với y được mặc tề chỉnh, Nên đi ở khu vực có nhà với
(thái độ) khéo được thu thúc, nên đi ở khu vực có nhà với mắt nhìn xuống, không
nên đi ở khu vực có nhà với thân bị vén hở ra, không nên đi ở khu vực có nhà với
sự cười vang, nên đi ở khu vực có nhà với tiếng động nhỏ, không nên đi ở khu vực
có nhà với sự đu đưa của thân, không nên đi ở khu vực có nhà với sự đu đưa của
tay, không nên đi ở khu vực có nhà với sự đu đưa của đầu, không nên đi ở khu vực
có nhà với tay chống nạnh, không nên đi ở khu vực có nhà với (đầu) được trùm
lại, không nên đi ở khu vực có nhà với sự nhón gót.
Vị nào đi khất thực từ làng trở về trước tiên nên sắp xếp chỗ ngồi; nên chuẩn
bị nước rửa chân, ghế kê chân, giẻ chùi chân; nên rửa chậu đựng đồ thừa rồi đem
lại; nên đem lại nước uống và nước rửa. Vị nào đi khất thực từ làng trở về sau
cùng, nếu vật thực được ăn còn thừa lại, vị ấy nên ăn nếu muốn. Nếu không muốn,
nên đem quăng bỏ ở nơi không có cỏ xanh hoặc đổ xuống nước không có sinh vật. Vị
ấy nên chồng lại tọa cụ, dọn dẹp nước rửa chân, ghế kê chân, giẻ chùi chân; nên
rửa chậu đựng đồ thừa rồi cất đi; nên dọn dẹp nước uống, nước rửa, và nên quét
nhà ăn. Vị nào thấy lu nước uống, lu nước rửa, lu nước nhà vệ sinh hết nước,
trống trơn, nên đổ nước vào. Nếu vị ấy không làm nổi, nên ra hiệu bằng tay mời
vị khác lại; nên nhờ (vị kia) với hành động bằng tay và không vì lý do đó mà nói
ra bằng lời.
Này các tỷ-kheo, đây là phận sự của các tỷ-kheo đi khất thực, các tỷ-kheo khi
đi khất thực cần thực hành đúng đắn y như thế.
7. Phận sự của vị ngụ ở rừng:
[428] Vào lúc bấy giờ, có nhiều vị tỷ-kheo cư ngụ ở trong rừng. Các vị
ấy không dự trữ nước uống, không dự trữ nước rửa, không dự trữ lửa, không dự trữ
vật tạo lửa, không biết về vị trí của các ngôi sao, không biết phương hướng và
khu vực. Bọn trộm cướp đi đến nơi ấy và nói với các tỷ-kheo ấy rằng:
- Bạch ngài có nước uống không?
- Anh bạn à, không có.
- Bạch ngài có nước rửa không?
- Anh bạn à, không có.
- Bạch ngài có lửa không?
- Anh bạn à, không có.
- Bạch ngài có vật tạo lửa không?
- Anh bạn à, không có.
- Bạch ngài, hôm nay liên quan đến ngôi sao gì?
- Anh bạn à, tôi không biết.
- Bạch ngài, hướng này là hướng gì?
- Anh bạn à, tôi không biết.
Khi ấy, bọn trộm cướp ấy (nghĩ rằng): "Những người này không có nước uống,
không có nước rửa, không có lửa, không có vật tạo lửa, không biết vị trí của các
ngôi sao, không biết phương hướng và khu vực; những người này là trộm cướp,
những người này không phải là tỷ-kheo," nên đã đánh đập rồi bỏ đi. Sau đó,
các vị tỷ-kheo ấy đã kể lại sự việc ấy cho các tỷ-kheo. Các vị tỷ-kheo đã trình
sự việc ấy lên đức Thế Tôn. Khi đó, đức Thế Tôn nhân lý do ấy, nhân sự kiện ấy
đã thuyết Pháp thoại rồi bảo các tỷ-kheo rằng:
- Này các tỷ-kheo, như vậy thì ta sẽ quy định phận sự cho các tỷ-kheo ở rừng,
các tỷ-kheo ở rừng cần thực hành đúng đắn y như thế.
[429] Này các tỷ-kheo, với vị tỷ-kheo ở rừng sau khi thức dậy vào lúc
sáng sớm nên dùng áo bát bọc bình bát lại, đeo lên vai, đắp y lên người, mang
dép vào, thu xếp các đồ vật bằng gỗ, và các đồ gốm lại, đóng cửa lớn cửa sổ, rồi
rời chỗ trú ngụ (nghĩ rằng): "Bây giờ, ta sẽ đi vào làng." Nên tháo dép
ra, để ở chỗ thấp rũ sạch rồi bỏ vào túi xách đeo ở vai. Nên mặc y nội tròn đều
với sự che phủ ba vòng tròn, buộc dây thắt lưng, sửa sang cho tề chỉnh, đắp y
hai lớp (saṅghāti) lên, thắt lại dây buộc, rửa ráy, nhận lãnh bình bát, rồi nên
đi vào làng một cách nghiêm trang không hấp tấp. Nên đi ở khu vực có nhà với y
được mặc tề chỉnh, …(như trên)…, không nên đi ở khu vực có nhà với sự nhón gót.
Khi đi vào một căn nhà nên suy xét rằng: "Ta sẽ đi vào lối này và ra bằng
lối này." Không nên đi vào quá vội vã. Không nên đi ra quá vội vã. Không nên
đứng quá xa. Không nên đứng quá gần. Không nên đứng lại quá lâu. Không nên bỏ đi
quá lẹ. Khi đứng nên suy xét rằng: "(Gia chủ) có ý muốn bố thí vật thực hay
không có ý muốn bố thí?" Nếu (gia chủ) ngưng công việc, hoặc từ chỗ ngồi
đứng dậy, hoặc cầm lấy cái muỗng, hoặc cầm lấy cái đĩa, hoặc thỉnh đứng lại thì
nên đứng lại (nghĩ rằng): "Gia chủ có ý muốn bố thí." Trong khi được dâng
vật thực, nên dùng bàn tay trái vén y hai lớp (saṅghāti) lên, dùng bàn tay phải
mở nắp bình bát, rồi dùng hai tay ôm bình bát và thọ lãnh vật thực. Không nên
nhìn mặt người nữ thí chủ bố thí vật thực [*], nên suy xét rằng: "(Gia
chủ) có ý muốn bố thí súp hay không có ý muốn bố thí?" Nếu (gia chủ) cầm lấy
cái muỗng, hoặc cầm lấy cái đĩa, hoặc thỉnh đứng lại thì nên đứng lại (nghĩ
rằng): "Gia chủ có ý muốn bố thí." Khi vật thực đã được bố thí, dùng y
hai lớp (saṅghāti) che bình bát lại rồi rời đi một cách nghiêm trang không hấp
tấp. Nên đi ở khu vực có nhà với y được mặc tề chỉnh, …(như trên)…, không nên đi
ở khu vực có nhà với sự nhón gót. Khi đã đi ra khỏi làng, vị ấy nên dùng áo bát
bọc bình bát lại, đeo lên vai, cuốn tròn y lại đội lên đầu, mang dép vào rồi đi
về.
[*] Buddhaghosa giải thích rằng: "là người nữ hay người nam, không
nên nhìn vào mặt lúc họ đang bố thí vật thực."
Này các tỷ-kheo, vị tỷ-kheo ở rừng nên dự trữ nước uống, nên dự trữ nước rửa,
nên dự trữ lửa, nên dự trữ vật tạo lửa, nên dự trữ một cây gậy để chống, nên học
về vị trí của các ngôi sao toàn bộ hoặc một phần, nên rành rẽ về các phương
hướng.
Này các tỷ-kheo, đây là phận sự của các tỷ-kheo ở rừng, các tỷ-kheo ở rừng
cần thực hành đúng đắn y như thế.
8. Phận sự ở nơi cư ngụ:
[430] Vào lúc bấy giờ, có nhiều vị tỷ-kheo đang may y ở ngoài trời.
Các tỷ-kheo nhóm Lục Sư đập vỗ sàng tọa ngược chiều gió ở trước mái hiên. Các vị
tỷ-kheo bị lấm bụi. Các vị tỷ-kheo ít ham muốn, …(như trên)… Các vị ấy đã phàn
nàn, phê phán, chê bai rằng:
- Vì sao các tỷ-kheo nhóm Lục Sư lại đập vỗ sàng tọa ngược chiều gió ở trước
mái hiên khiến các tỷ-kheo bị lấm bụi?
Sau đó, các vị tỷ-kheo ấy đã trình sự việc ấy lên đức Thế Tôn. …(như trên)…
- Này các tỷ-kheo, nghe nói các tỷ-kheo nhóm Lục Sư đập vỗ sàng tọa ngược
chiều gió ở trước mái hiên khiến các tỷ-kheo bị lấm bụi, có đúng không vậy?
- Đúng vậy, bạch Thế Tôn.
…(như trên)… Sau khi khiển trách, ngài đã thuyết Pháp thoại và bảo các
tỷ-kheo rằng:
- Này các tỷ-kheo, như vậy thì ta sẽ quy định phận sự cho các tỷ-kheo ở nơi
cư ngụ, các tỷ-kheo ở nơi cư ngụ cần thực hành đúng đắn y như thế.
[431] Trong trú xá nào vị ấy ở, nếu trú xá ấy có rác và vị ấy có nỗ
lực thì nên làm sạch sẽ. Khi làm sạch sẽ, trước tiên nên đem y bát ra ngoài rồi
để ở một góc; nên đem tọa cụ và đồ lót giường ra ngoài rồi để ở một góc; nên đem
nệm gối ra ngoài rồi để ở một góc; nên hạ thấp cái giường, đem ra ngoài một cách
khéo léo không làm trầy hoặc va chạm vào phần dưới của cánh cửa lớn, rồi để ở
một góc; nên hạ thấp cái ghế, đem ra ngoài một cách khéo léo không làm trầy hoặc
va chạm vào phần dưới của cánh cửa lớn, rồi để ở một góc; nên đem khung giường
ra ngoài rồi để ở một góc; nên đem ống nhổ ra ngoài rồi để ở một góc; nên đem
tấm ván gối đầu ra ngoài rồi để ở một góc; nên suy xét tấm trải nền được xếp đặt
như thế nào rồi đem ra ngoài và để ở một góc; nếu có mạng nhện ở trú xá, khi
phát hiện trước tiên nên dời chúng đi, nên lau chùi ở các chỗ ráp nối và các góc
có lỗ trống. Nếu tường được sơn màu đỏ và bị đốm loang lỗ nên thấm khăn ướt chà
xát mạnh rồi lau sạch. Nếu nền được sơn màu đen và bị đốm loang lỗ nên thấm khăn
ướt chà xát mạnh rồi lau sạch. Nếu nền không được phủ sơn, nên rải nước rồi
quét: "Không nên để trú xá bị tràn ngập bụi bặm." Sau khi đã gom rác lại
rồi nên đem đổ bỏ ở một góc.
Không nên đập vỗ sàng tọa ở gần các tỷ-kheo. Không nên đập vỗ sàng tọa ở gần
các trú xá. Không nên đập vỗ sàng tọa ở gần nước uống. Không nên đập vỗ sàng tọa
ở gần nước rửa. Không nên đập vỗ sàng tọa ngược chiều gió ở trước mái hiên. Nên
đập vỗ sàng tọa ở phía dưới gió.
Sau khi phơi nắng tấm trải nền ở một góc, làm sạch sẽ, đập vỗ, rồi đem vào
trong và nên sắp đặt như đã được sắp đặt (trước đây). Nên phơi nắng khung giường
ở một góc, lau chùi, rồi đem vào trong và để lại ở vị trí như cũ. Nên phơi nắng
giường, làm sạch sẽ, đập vỗ, hạ thấp xuống, rồi đem vào trong một cách khéo léo
không làm trầy hoặc va chạm vào phần dưới của cánh cửa lớn, và nên sắp đặt như
đã được sắp đặt (trước đây). Nên phơi nắng ghế, làm sạch sẽ, đập vỗ, hạ thấp
xuống, rồi đem vào trong một cách khéo léo không làm trầy hoặc va chạm vào phần
dưới của cánh cửa lớn, và nên sắp đặt như đã được sắp đặt (trước đây). Nên phơi
nắng nệm gối, làm sạch sẽ, đập vỗ, rồi đem vào trong và nên sắp đặt như đã được
sắp đặt (trước đây). Nên phơi nắng tọa cụ và đồ trải giường ở một bên góc, làm
sạch sẽ, đập vỗ, rồi đem vào trong và nên sắp đặt như đã được sắp đặt (trước
đây). Nên phơi nắng ống nhổ ở một bên góc, lau chùi, rồi đem vào trong và để lại
ở vị trí như cũ. Nên phơi nắng tấm ván gối đầu ở một bên góc, lau chùi, rồi đem
vào trong để lại ở vị trí như cũ. Nên đặt y và bình bát xuống. Khi đặt y và bình
bát xuống, nên dùng một tay ôm bình bát, tay kia sờ ở phía dưới giường hoặc phía
dưới ghế rồi nên đặt bình bát xuống. Không nên đặt bình bát trên mặt đất không
có vật kê. Khi máng y, nên dùng một tay cầm y, tay kia vuốt sào treo y hoặc dây
phơi y, rồi nên để mép y phía bên kia, còn chỗ gấp y lại ở bên này rồi căng y
ra.
Nếu các cơn gió có bụi thổi từ hướng đông, các cửa sổ hướng đông nên được
khép lại. Nếu các cơn gió có bụi thổi từ hướng tây, các cửa sổ hướng tây nên
được khép lại. Nếu các cơn gió có bụi thổi từ hướng bắc, các cửa sổ hướng bắc
nên được khép lại. Nếu các cơn gió có bụi thổi từ hướng nam, các cửa sổ hướng
nam nên được khép lại. Nếu thời tiết lạnh, các cửa sổ nên mở ra vào ban ngày và
khép lại vào ban đêm. Nếu thời tiết nóng, các cửa sổ nên khép lại vào ban ngày
và mở ra vào ban đêm.
Nếu phòng có rác rưởi, nên quét phòng. Nếu cửa lớn có rác rưởi, nên quét cửa
lớn. Nếu cổng có bụi bặm, nên quét cổng. Nếu phòng hội họp có rác rưởi, nên quét
phòng hội họp. Nếu nhà để đốt lửa có rác rưởi, nên quét nhà để đốt lửa. Nếu nhà
vệ sinh có rác rưởi, nên quét nhà vệ sinh. Nếu nước uống không có, nên đem nước
uống lại. Nếu nước rửa không có, nên đem nước rửa lại. Nếu hũ nước súc miệng
không có nước, nên đổ nước vào hũ nước súc miệng.
Nếu ở trong trú xá với vị thâm niên, khi chưa xin phép vị thâm niên không nên
đọc tụng, không nên đưa ra các câu hỏi điều tra, không nên học bài, không nên
giảng Pháp, không nên thắp đèn, không nên thổi tắt đèn, không nên mở cửa sổ,
không nên đóng cửa sổ. Nếu đi kinh hành cùng với vị thâm niên trên cùng một
đường kinh hành, nên quay trở lui cùng lúc với vị thâm niên và không nên va chạm
vị thâm niên dù là một góc y hai lớp (saṅghāti).
Này các tỷ-kheo, đây là phận sự của các tỷ-kheo ở nơi cư ngụ, các tỷ-kheo ở
nơi cư ngụ nên thực hành đúng đắn y như thế.
9. Phận sự ở nhà tắm:
[432] Vào lúc bấy giờ, các tỷ-kheo nhóm Lục Sư khi bị cản trở bởi các
tỷ-kheo trưởng lão ở trong nhà tắm do không kính trọng nên đã đem lại nhiều củi,
đốt lửa, đóng cửa ra vào, và ngồi ở cửa ra vào. Các vị tỷ-kheo bị hành hạ bởi
sức nóng, không mở cửa được nên đã ngất đi và té xuống. Các vị tỷ-kheo ít ham
muốn, …(như trên)… Các vị ấy đã phàn nàn, phê phán, chê bai rằng:
- Vì sao các tỷ-kheo nhóm Lục Sư khi bị cản trở bởi các tỷ-kheo trưởng lão ở
trong nhà tắm do không kính trọng nên đem lại nhiều củi, đốt lửa, đóng cửa ra
vào, và ngồi ở cửa ra vào khiến các tỷ-kheo bị hành hạ bởi sức nóng, không mở
cửa được nên đã ngất đi và té xuống?
Sau đó, các vị tỷ-kheo ấy đã trình sự việc ấy lên đức Thế Tôn. …(như trên)…
- Này các tỷ-kheo, nghe nói các tỷ-kheo nhóm Lục Sư khi bị cản trở bởi các
tỷ-kheo trưởng lão ở trong nhà tắm do không kính trọng nên đem lại nhiều củi,
đốt lửa, đóng cửa ra vào, và ngồi ở cửa ra vào khiến các tỷ-kheo bị hành hạ bởi
sức nóng, không mở cửa được nên đã ngất đi và té xuống, có đúng không vậy?
- Đúng vậy, bạch Thế Tôn.
…(như trên)… Sau khi khiển trách, ngài đã thuyết Pháp thoại và bảo các
tỷ-kheo rằng:
- Này các tỷ-kheo, khi bị cản trở bởi các tỷ-kheo trưởng lão ở trong nhà tắm,
do không kính trọng không nên đem lại nhiều củi và đốt lửa. Vị nào đốt thì phạm
tội tác ác (dukkata). Này các tỷ-kheo, không nên đóng cửa ra vào rồi ngồi ở cửa
ra vào. Vị nào ngồi thì phạm tội tác ác.
Này các tỷ-kheo, như vậy thì ta sẽ quy định phận sự cho các tỷ-kheo ở nhà
tắm, các tỷ-kheo ở nhà tắm cần thực hành đúng đắn y như thế.
[433] Vị đi vào trong nhà tắm đầu tiên, nếu tro đã tích lũy nhiều thì
nên đem tro đi đổ. Nếu nhà tắm có rác thì nên quét nhà tắm. Nếu sàn nhà có rác
thì nên quét sàn nhà. Nếu căn phòng có rác thì nên quét căn phòng. Nếu cổng lớn
có rác thì nên quét cổng lớn. Nếu gian phòng lớn của nhà tắm có rác thì nên quét
gian phòng lớn của nhà tắm.
Nên trộn bột tắm, nên tẩm ướt đất sét, nên đổ nước vào máng nước. Khi đi vào
nhà tắm, nên thoa đất sét lên mặt, nên đắp lên cả phía trước lẫn phía sau rồi đi
vào nhà tắm. Không nên chiếm chỗ của các tỷ-kheo trưởng lão rồi ngồi xuống.
Không nên giành chỗ ngồi của các tỷ-kheo mới tu. Nếu có nỗ lực, ở trong nhà tắm
nên kỳ cọ cho các tỷ-kheo trưởng lão. Khi rời khỏi nhà tắm, nên cầm lấy cái ghế
ngồi của nhà tắm, nên che kín cả phía trước lẫn phía sau rồi rời khỏi nhà tắm.
Nếu có nỗ lực, ngay lúc ở trong nước nên kỳ cọ cho các tỷ-kheo trưởng lão. Không
nên tắm ở ngay phía trước cũng không nên tắm ở ngay phía trên các tỷ-kheo trưởng
lão. Vị đã tắm xong đi ra nên nhường đường cho vị đi vào. Vị nào rời nhà tắm sau
cùng, nếu nhà tắm bị bùn lầy nên xối sạch. Nên rửa sạch máng đất sét, nên dọn
dẹp ghế ngồi của nhà tắm, nên dập tắt lửa, nên đóng cửa rồi ra đi.
Này các tỷ-kheo, đây là phận sự của các tỷ-kheo ở nhà tắm, các tỷ-kheo ở nhà
tắm nên thực hành đúng đắn y như thế.
10. Phận sự ở nhà vệ sinh:
[434] Vào lúc bấy giờ, có một tỷ-kheo nọ giòng dõi Bà La Môn đại tiện
xong không muốn rửa sạch: "Ai lại đụng đến đồ hôi hám hạ tiện này?" Một
con giun đũa còn nằm ở hậu môn của vị ấy. Sau đó, vị tỷ-kheo ấy đã kể lại sự
việc ấy đến các tỷ-kheo.
- Này sư đệ, có phải sư đệ đại tiện xong không chịu rửa sạch?
- Đúng vậy, chư đại đức.
Các vị tỷ-kheo ít ham muốn …(như trên)… các vị ấy phàn nàn, phê phán, chê bai
rằng:
- Vì sao tỷ kheo đại tiện xong lại không chịu rửa sạch?
Sau đó, các tỷ-kheo ấy đã trình sự việc ấy lên đức Thế Tôn. …(như trên)…
- Này tỷ-kheo, nghe nói ngươi đại tiện xong không chịu rửa sạch, có đúng
không vậy?
- Đúng vậy, bạch Thế Tôn.
…(như trên)… Sau khi khiển trách, ngài đã thuyết Pháp thoại và bảo các
tỷ-kheo rằng:
- Này các tỷ-kheo, sau khi đại tiện xong nếu có nước không nên không rửa
sạch. Vị nào không rửa sạch thì phạm tội tác ác (dukkata).
[435] Vào lúc bấy giờ, các tỷ-kheo đi đại tiện ở nhà vệ sinh theo thứ
tự thâm niên. Các tỷ-kheo mới tu đến trước tiên phải đợi để được đại tiện. Các
vị ấy trong lúc cố nín phân lại đã bị choáng váng và ngã xuống. Các vị đã trình
sự việc ấy lên đức Thế Tôn. …(như trên)…
- Này các tỷ-kheo, nghe nói …(như trên)…, có đúng không vậy?
- Đúng vậy, bạch Thế Tôn.
…(như trên)…
- Này các tỷ-kheo, việc đại tiện ở nhà vệ sinh không nên thực hành theo thứ
tự thâm niên. Vị nào thực hành thì phạm tội tác ác (dukkata). Này các tỷ-kheo,
ta cho phép thực hiện việc đại tiện theo thứ tự đi đến.
[436] Vào lúc bấy giờ, các tỷ-kheo nhóm Lục Sư đi vào nhà vệ sinh vô
cùng vội vã, chưa đến phiên vẫn đi vào, rặn thành tiếng lúc đại tiện, nhai cây
gỗ chà răng lúc đại tiện, đại tiện ra ngoài máng đựng phân, tiểu tiện ra ngoài
máng nước tiểu, khạc nhổ vào máng nước tiểu, xát mạnh bạo với khúc cây chùi, làm
rơi khúc cây chùi vào hố phân, đi ra vô cùng vội vã, giành lối đi lúc đi ra, rửa
ráy gây nên tiếng động ồn ào, chừa lại nước ở trong gáo múc nước rửa. Các vị
tỷ-kheo ít ham muốn, …(như trên)… Các vị ấy phàn nàn, phê phán, chê bai rằng:
- Vì sao các tỷ-kheo nhóm Lục Sư lại đi vào nhà vệ sinh vô cùng vội vã, chưa
đến phiên vẫn đi vào, rặn thành tiếng lúc đại tiện, nhai cây gỗ chà răng lúc đại
tiện, đại tiện ra ngoài máng đựng phân, tiểu tiện ra ngoài máng nước tiểu, khạc
nhổ vào máng nước tiểu, chùi với khúc cây chùi bị sần sùi, làm rơi khúc cây chùi
vào hố phân, đi ra vô cùng vội vã, giành lối đi lúc đi ra, rửa ráy gây nên tiếng
động ồn ào, chừa lại nước ở trong gáo múc nước rửa?
Sau đó, các vị tỷ-kheo ấy đã trình sự việc ấy lên đức Thế Tôn. …(như trên)…
- Này tỷ-kheo, nghe nói …(như trên)…, có đúng không vậy?
- Đúng vậy, bạch Thế Tôn.
…(như trên)… Sau khi khiển trách, ngài đã thuyết Pháp thoại rồi bảo các
tỷ-kheo rằng:
- Này các tỷ-kheo, như vậy thì ta sẽ quy định phận sự cho các tỷ-kheo ở nhà
vệ sinh, các tỷ-kheo ở nhà vệ sinh cần thực hành đúng đắn y như thế.
[437] Khi đi đến nhà vệ sinh đứng ở bên ngoài nên tằng hắng. Vị ngồi
bên trong cũng nên tằng hắng. Nên máng y lên sào treo y hoặc dây phơi y rồi nên
đi vào nhà vệ sinh một cách cẩn thận không hấp tấp. Không nên đi vào quá vội vã.
Không nên chen lấn rồi đi vào. Khi đứng trên bệ nhà vệ sinh, nên kéo y lên.
Không nên rặn thành tiếng lúc đại tiện. Không nên nhai cây gỗ chà răng lúc đại
tiện. Không nên đại tiện ra ngoài máng đựng phân. Không nên tiểu tiện ra ngoài
máng nước tiểu. Không nên khạc nhổ vào máng nước tiểu. Không nên chùi với khúc
cây chùi bị sần sùi. Không nên làm rơi khúc cây chùi vào hố phân. Khi đứng trên
bệ nhà vệ sinh, nên che lại kín đáo. Không nên đi ra vô cùng vội vã. Không nên
chen lấn rồi đi ra. Khi đứng ở sàn rửa, nên vén y lên. Không nên rửa ráy với sự
gây nên tiếng động ồn ào. Không nên chừa lại nước ở trong gáo múc nước rửa. Khi
đứng ở sàn rửa, nên trùm y kín đáo.
Nếu nhà vệ sinh bị dơ nên xối sạch. Nếu thùng đựng khúc cây chùi đầy, nên đổ
bỏ các khúc cây chùi. Nếu nhà vệ sinh có rác, nên quét nhà vệ sinh. Nếu nền nhà
có rác nên quét nền nhà. Nếu căn phòng có rác, nên quét căn phòng. Nếu cửa lớn
có rác, nên quét cửa lớn. Nếu lu nước rửa không có nước, nên đổ nước vào lu nước
rửa.
Này các tỷ-kheo, đây là phận sự của các tỷ-kheo ở nhà vệ sinh, các tỷ-kheo ở
nhà vệ sinh nên thực hành đúng đắn y như thế.
11. Phận sự đối với thầy tế độ:
[438] Vào lúc bấy giờ, các vị đệ tử (saddhivihārikā – các vị ở chung
trú xá) không thực hành phận sự đúng đắn đối với các vị thầy tế độ. Các vị
tỷ-kheo ít ham muốn, …(như trên)… Các vị ấy phàn nàn, phê phán, chê bai rằng:
- Vì sao các vị đệ tử lại không thực hành phận sự đúng đắn đối với các vị
thầy tế độ?
Sau đó, các vị tỷ-kheo ấy đã trình sự việc ấy lên đức Thế Tôn. …(như trên)…
- Này các tỷ-kheo, nghe nói các vị đệ tử không thực hành phận sự đúng đắn đối
với các vị thầy tế độ, có đúng không vậy?
- Đúng vậy, bạch Thế Tôn.
Đức Phật Thế Tôn đã khiển trách rằng:
- Này các tỷ-kheo, vì sao các vị đệ tử lại không thực hành phận sự đúng đắn
đối với các vị thầy tế độ? Này các tỷ-kheo, điều này không đem lại niềm tin cho
những kẻ không có đức tin, …(như trên)…
Sau khi khiển trách, ngài đã thuyết Pháp thoại và bảo các tỷ-kheo rằng:
- Này các tỷ-kheo, như vậy thì ta sẽ quy định phận sự đối với các vị thầy tế
độ cho các vị đệ tử, các vị đệ tử cần thực hành đúng đắn đối với các vị thầy tế
độ y như thế.
[439] Này các tỷ-kheo, vị đệ tử nên thực hành phận sự đúng đắn đối với
thầy tế độ. Đây là phận sự đúng đắn trong trường hợp này:
Nên thức dậy vào lúc sáng sớm, cởi dép ra, đắp thượng y một bên vai, rồi nên
dâng lên gỗ chà răng, nên dâng nước súc miệng, và nên sắp xếp chỗ ngồi. Nếu có
cháo, nên rửa sạch tô rồi dâng cháo. Khi thầy đã uống cháo xong, nên dâng nước,
nhận lại tô để ở chỗ thấp, rửa một cách khéo léo không gây tiếng động, rồi đem
cất. Khi thầy tế độ đứng dậy, nên thu xếp đi chỗ ngồi. Nếu khu vực ấy có rác thì
nên quét khu vực ấy.
Nếu thầy tế độ có ý muốn đi vào làng, nên đưa y lót trong, và nhận lại y lót
trong (khác từ vị thầy), nên đưa dây thắt lưng, nên gấp y hai lớp (saṅghāti)
gọn gàng rồi dâng lên, sau khi rửa sạch nên trao bình bát có chứa nước (patto
saudako). Nếu thầy tế độ muốn có thị giả đi theo, thì vị ấy nên mặc y nội tròn
đều với sự che phủ ba vòng tròn, buộc dây thắt lưng, sửa sang cho tề chỉnh rồi
đắp y hai lớp (saṅghāti) lên, thắt lại dây buộc, rửa ráy, cầm lấy bình bát, rồi
nên đi theo làm thị giả cho thầy tế độ. Không nên đi quá xa, không nên đi quá
gần, nên nhận lại vật đã được đặt vào trong bình bát (của thầy). Khi thầy tế độ
đang nói, không nên cắt ngang lời nói nửa chừng. Khi thầy tế độ có khả năng phạm
tội lúc đang nói thì nên nhắc nhở.
Khi quay trở về, nên đi về trước tiên. Nên sắp xếp chỗ ngồi. Nên đem lại nước
rửa chân, ghế kê chân, giẻ lau chân. Nên quay trở lại rước y và bình bát. Nên
đem lại y lót trong (trước đây) và nhận lại y lót trong (mặc lúc đi). Nếu y bị
thấm mồ hôi, nên phơi ở chỗ nắng một chốc lát. Và không nên phơi y quá lâu ở chỗ
nắng. Nên gấp y lại. Khi gấp y lại nên vuốt thẳng chéo y ở bốn góc rồi hãy gấp y
lại (nghĩ rằng): "Không nên có nếp nhăn ở phía trong." Nên đặt dây thắt
lưng ở phía trong rồi gấp lại.
Nếu có đồ ăn khất thực và thầy tế độ có ý muốn ăn thì nên dâng nước (rửa) và
nên đem đồ ăn khất thực để gần bên. Nên dâng thầy tế độ nước uống. Khi thầy ăn
xong nên dâng nước (rửa). Nên nhận lại bình bát rồi đem để ở chỗ thấp, rửa một
cách khéo léo không gây tiếng động, nên làm ráo nước, rồi đem phơi ở chỗ nắng
trong chốc lát. Không nên phơi bình bát quá lâu ở chỗ nắng. Nên đem cất y và
bình bát. Khi đem cất y và bình bát, nên dùng một tay ôm bình bát, tay kia sờ ở
phía dưới giường hoặc phía dưới ghế rồi nên đặt bình bát xuống. Và không nên đặt
bình bát trên mặt đất không có vật kê. Khi máng y, nên dùng một tay cầm y, tay
kia vuốt sào treo y hoặc dây phơi y, rồi nên để mép y phía bên kia, còn chỗ gấp
y lại ở bên này, rồi căng y ra. Khi thầy tế độ đứng dậy, nên thu xếp đi chỗ
ngồi. Nên dọn dẹp nước rửa chân, ghế kê chân, giẻ chùi chân. Nếu khu vực ấy bị
có rác thì nên quét khu vực ấy.
Nếu thầy tế độ có ý muốn tắm, nên sắp xếp việc tắm. Nếu (thầy tế độ) thích
nước lạnh thì chuẩn bị nước lạnh. Nếu thích nước nóng thì chuẩn bị nước nóng.
Nếu thầy tế độ có ý muốn đi vào nhà tắm, nên trộn bột tắm. Nên tẩm ướt đất sét.
Nên lấy ghế ngồi của nhà tắm, đi đến phía sau, trao ghế ngồi của nhà tắm cho
thầy tế độ, nhận lấy y và để ở một bên. Nên trao bột tắm. Nên trao đất sét. Nếu
có nỗ lực, nên vào nhà tắm hơi. Khi đi vào nhà tắm hơi, nên thoa đất sét lên
mặt, nên đắp lên cả phía trước lẫn phía sau rồi đi vào nhà tắm. Không nên chiếm
chỗ của các tỷ-kheo trưởng lão rồi ngồi xuống. Không nên giành chỗ ngồi của các
tỷ-kheo mới tu. Ở trong nhà tắm hơi nên kỳ cọ cho thầy tế độ. Khi rời khỏi nhà
tắm, nên cầm lấy cái ghế ngồi của nhà tắm, nên che kín cả phía trước lẫn phía
sau rồi rời khỏi nhà tắm. Ngay khi còn ở trong nước nên kỳ cọ cho thầy tế độ.
Khi tắm xong nên đi ra trước, lau khô nước ở thân thể của mình, mặc y, rồi nên
lau khô nước ở cơ thể của thầy tế độ. Nên trao y lót trong. Nên trao y hai lớp
(saṅghāti). Nên cầm lấy ghế ngồi của nhà tắm, đi về trước, nên sắp xếp chỗ
ngồi. Nên đem lại nước rửa chân, ghế kê chân, giẻ chùi chân. Nên dâng nước uống
đến thầy tế độ. Nếu thầy có ý muốn đọc tụng, nên thỉnh (thầy) đọc tụng. Nếu thầy
có ý muốn vấn đạo thì nên vấn đạo.
Ở trú xá nào thầy tế độ cư ngụ, nếu trú xá ấy có rác và nếu vị ấy có nỗ lực
thì nên làm sạch sẽ. Khi làm sạch sẽ, trước tiên nên đem y bát ra ngoài rồi để ở
một góc; nên đem tọa cụ và đồ lót giường ra ngoài rồi để ở một góc; nên đem nệm
gối ra ngoài rồi để ở một góc; nên hạ thấp cái giường, đem ra ngoài một cách
khéo léo không làm trầy hoặc va chạm vào phần dưới của cánh cửa lớn, rồi để ở
một góc; nên hạ thấp cái ghế, đem ra ngoài một cách khéo léo không làm trầy hoặc
va chạm vào phần dưới của cánh cửa lớn, rồi để ở một góc; nên đem khung giường
ra ngoài rồi để ở một góc; nên đem ống nhổ ra ngoài rồi để ở một góc; nên đem
tấm ván gối đầu ra ngoài rồi để ở một góc; nên suy xét tấm trải nền được xếp đặt
như thế nào rồi đem ra ngoài và để ở một góc; nếu có mạng nhện ở trú xá, khi
phát hiện trước tiên nên dời chúng đi, nên lau chùi ở các chỗ ráp nối và các góc
có lỗ trống. Nếu tường được sơn màu đỏ và bị đốm loang lỗ nên thấm khăn ướt chà
xát mạnh rồi lau sạch. Nếu nền được sơn màu đen và bị đốm loang lỗ nên thấm khăn
ướt chà xát mạnh rồi lau sạch. Nếu nền không được phủ sơn, nên rải nước rồi
quét: "Không nên để trú xá bị tràn ngập bụi bặm." Sau khi đã gom rác lại
rồi nên đem đổ bỏ ở một góc.
Nên phơi nắng tấm trải nền ở một góc, làm sạch sẽ, đập vỗ, rồi đem vào trong
và sắp đặt như đã được sắp đặt (trước đây). Nên phơi nắng khung giường ở một
góc, lau chùi, rồi đem vào trong và để lại ở vị trí như cũ. Nên phơi nắng
giường, làm sạch sẽ, đập vỗ, hạ thấp xuống, rồi đem vào trong một cách khéo léo
không làm trầy hoặc va chạm vào phần dưới của cánh cửa lớn, và sắp đặt như đã
được sắp đặt (trước đây). Nên phơi nắng ghế, làm sạch sẽ, đập vỗ, hạ thấp xuống,
rồi đem vào trong một cách khéo léo không làm trầy hoặc va chạm vào phần dưới
của cánh cửa lớn, và sắp đặt như đã được sắp đặt (trước đây). Nên phơi nắng nệm
gối, làm sạch sẽ, đập vỗ, rồi đem vào trong và sắp đặt như đã được sắp đặt
(trước đây). Nên phơi nắng tọa cụ và đồ trải giường ở một bên góc, làm sạch sẽ,
đập vỗ, rồi đem vào trong và sắp đặt như đã được sắp đặt (trước đây). Nên phơi
nắng ống nhổ ở một bên góc, lau chùi, rồi đem vào trong và để lại ở vị trí như
cũ. Nên phơi nắng tấm ván gối đầu ở một bên góc, lau chùi, rồi đem vào trong để
lại ở vị trí như cũ. Nên đặt y và bình bát xuống. Khi đặt y và bình bát xuống,
nên dùng một tay ôm bình bát, tay kia sờ ở phía dưới giường hoặc phía dưới ghế
rồi nên đặt bình bát xuống. Không nên đặt bình bát trên mặt đất không có vật kê.
Khi máng y, nên dùng một tay cầm y, tay kia vuốt sào treo y hoặc dây phơi y, rồi
nên để mép y phía bên kia, còn chỗ gấp y lại ở bên này rồi căng y ra.
Nếu các cơn gió có bụi thổi từ hướng đông, các cửa sổ hướng đông nên được
khép lại. Nếu các cơn gió có bụi thổi từ hướng tây, các cửa sổ hướng tây nên
được khép lại. Nếu các cơn gió có bụi thổi từ hướng bắc, các cửa sổ hướng bắc
nên được khép lại. Nếu các cơn gió có bụi thổi từ hướng nam, các cửa sổ hướng
nam nên được khép lại. Nếu thời tiết lạnh, các cửa sổ nên mở ra vào ban ngày và
khép lại vào ban đêm. Nếu thời tiết nóng, các cửa sổ nên khép lại vào ban ngày
và mở ra vào ban đêm.
Nếu phòng có rác rưởi, nên quét phòng. Nếu cửa lớn có rác rưởi, nên quét cửa
lớn. Nếu cổng có bụi bặm, nên quét cổng. Nếu phòng hội họp có rác rưởi, nên quét
phòng hội họp. Nếu nhà để đốt lửa có rác rưởi, nên quét nhà để đốt lửa. Nếu nhà
vệ sinh có rác rưởi, nên quét nhà vệ sinh. Nếu nước uống không có, nên đem nước
uống lại. Nếu nước rửa không có, nên đem nước rửa lại. Nếu hũ nước súc miệng
không có nước, nên đổ nước vào hũ nước súc miệng.
Nếu sự không hoan hỷ sanh khởi ở thầy tế độ, vị đệ tử nên làm cho dịu đi hoặc
nhờ vị khác làm cho dịu đi, hoặc nên tiến hành việc giảng Pháp cho vị thầy. Nếu
mối nghi ngờ sanh khởi ở thầy tế độ, vị đệ tử nên làm cho tan biến hoặc nhờ vị
khác làm cho tan biến, hoặc nên tiến hành việc giảng Pháp cho vị thầy. Nếu tà
kiến sanh khởi ở thầy tế độ, vị đệ tử nên phân giải hoặc nhờ vị khác phân giải,
hoặc nên tiến hành việc giảng Pháp cho vị thầy. Nếu thầy tế độ bị phạm tội nặng,
xứng đáng hành phạt parivāsa, vị đệ tử nên nỗ lực: "Làm thế nào để hội
chúng ban hành phạt parivāsa cho thầy tế độ?" Nếu thầy tế độ xứng đáng (thực
hành) trở lại từ đầu, vị đệ tử nên nỗ lực: "Làm thế nào để hội chúng cho thầy
tế độ (thực hành) trở lại từ đầu?" Nếu thầy tế độ xứng đáng hành phạt
mānatta, vị đệ tử nên nỗ lực: "Làm thế nào để hội chúng ban hành phạt
mānatta cho thầy tế độ?" Nếu thầy tế độ xứng đáng sự giải tội, vị đệ tử nên
nỗ lực: "Làm thế nào để hội chúng giải tội cho thầy tế độ?" Nếu hội chúng
có ý muốn thực thi một hành sự đối với thầy tế độ như là: khiển trách, chỉ dạy,
xua đuổi, hoà giải, hoặc án treo, vị đệ tử nên nỗ lực: "Làm thế nào để hội
chúng không tiến hành hành sự đối với thầy tế độ, hoặc đổi sang một (hành phạt)
nhẹ hơn?" Khi hội chúng đã thực thi hành sự khiển trách, chỉ dạy, xua đuổi,
hoà giải, hoặc án treo đối với vị thầy tế độ, vị đệ tử nên nỗ lực: "Làm thế
nào để thầy tế độ có thể làm bổn phận một cách nghiêm chỉnh, trở nên thu thúc,
làm bổn phận để sửa đổi, và hội chúng có thể thâu hồi hành sự này?"
Nếu y của thầy tế độ cần phải giặt, vị đệ tử nên giặt hoặc nên nỗ lực: "Làm
thế nào để y của thầy tế độ có thể được giặt đây?" Nếu y của thầy tế độ cần
phải may, vị đệ tử nên may hoặc nên nỗ lực: "Làm thế nào để y của thầy tế độ
có thể được may đây?" Nếu thầy tế độ cần nấu thuốc nhuộm, vị đệ tử nên nấu
hoặc nên nỗ lực: "Làm thế nào để thuốc nhuộm của thầy tế độ có thể được nấu
đây?" Nếu y của thầy tế độ cần được nhuộm, vị đệ tử nên nhuộm hoặc nên nỗ
lực: "Làm thế nào để y của thầy tế độ có thể được nhuộm đây?" Khi nhuộm
y, nên đảo tới đảo lui cho khéo léo. Khi nước nhỏ giọt chưa ngừng thì không nên
bỏ đi.
Không có phép của thầy tế độ, không nên cho bình bát đến người khác. Không
nên thọ lãnh bình bát của người khác. Không nên cho y đến người khác. Không nên
thọ lãnh y của người khác. Không nên cho vật dụng đến người khác. Không nên thọ
lãnh vật dụng của người khác. Không nên cạo tóc cho người khác. Không nên bảo
người khác cạo tóc. Không nên kỳ cọ người khác. Không nên bảo người khác kỳ cọ.
Không nên hầu hạ người khác. Không nên bảo người khác hầu hạ. Không nên làm thị
giả người khác. Không nên nhận người khác làm thị giả. Không nên mang đồ ăn khất
thực của người khác về giùm. Không nên nhờ người khác mang đồ ăn khất thực về
giùm. Chưa xin phép thầy tế độ không nên đi vào làng. Không nên đi đến mộ địa.
Không bỏ đi hướng khác. Nếu thầy tế độ bị bệnh, nên phục vụ cho đến trọn đời
hoặc chờ đến khi vị thầy khỏe lại.
Này các tỷ-kheo, đây là phận sự của các đệ tử đối với các vị thầy tế độ, các
đệ tử nên thực hành đúng đắn y như thế đối với các vị thầy tế độ.
12. Phận sự đối với đệ tử (saddhivihārika):
[440] Vào lúc bấy giờ, các vị thầy tế độ không thực hành phận sự đúng
đắn đối với các đệ tử. Các vị tỷ-kheo ít ham muốn, …(như trên)… Các vị ấy phàn
nàn, phê phán, chê bai rằng:
- Vì sao các vị thầy tế độ lại không thực hành phận sự đúng đắn đối với
các đệ tử?
Sau đó, các vị tỷ-kheo ấy đã trình sự việc ấy lên đức Thế Tôn. …(như trên)…
- Này các tỷ-kheo, nghe nói các vị thầy tế độ không thực hành phận sự đúng
đắn đối với các đệ tử, có đúng không vậy?
- Đúng vậy, bạch Thế Tôn.
…(như trên)… Sau khi khiển trách, ngài đã thuyết Pháp thoại và bảo các
tỷ-kheo rằng:
- Này các tỷ-kheo, như vậy thì ta sẽ quy định phận sự đối với các đệ tử cho
các vị thầy tế độ, các vị thầy tế độ cần thực hành đúng đắn đối với các đệ tử y
như thế.
[441] Này các tỷ-kheo, vị thầy tế độ nên thực hành phận sự đúng đắn
đối với đệ tử. Đây là phận sự đúng đắn trong trường hợp này:
Này các tỷ-kheo, đối với đệ tử, thầy tế độ nên quan tâm, nên giúp đỡ bằng sự
đọc tụng, bằng sự hỏi han, bằng sự giáo huấn, bằng sự chỉ dạy. Nếu thầy tế độ có
bình bát và vị đệ tử không có bình bát, thầy tế độ nên cho bình bát đến đệ tử,
hoặc nên nỗ lực: "Làm thế nào để bình bát có thể phát sanh đến đệ tử?"
Nếu thầy tế độ có y và vị đệ tử không có y, thầy tế độ nên cho y đến đệ tử, hoặc
nên nỗ lực: "Làm thế nào để y có thể phát sanh đến đệ tử?" Nếu thầy tế độ
có vật dụng và vị đệ tử không có vật dụng, thầy tế độ nên cho vật dụng đến đệ
tử, hoặc nên nỗ lực: "Làm thế nào để vật dụng có thể phát sanh đến đệ tử?"
Nếu vị đệ tử bị bệnh, (vị thầy tế độ) nên thức dậy vào lúc sáng sớm và nên
đưa cho gỗ chà răng. Nên đưa nước súc miệng. Nên sắp xếp chỗ ngồi. Nếu có cháo,
nên rửa sạch tô rồi nên đem cháo lại. Khi vị đệ tử đã uống cháo xong, nên cho
nước, nhận lại tô, để ở chỗ thấp, rửa một cách khéo léo, không gây tiếng động,
rồi đem cất. Khi vị đệ tử đứng dậy, nên thu xếp đi chỗ ngồi. Nếu khu vực ấy bị
có rác thì nên quét khu vực ấy.
Nếu vị đệ tử có ý muốn đi vào làng, nên đưa y lót trong, và nhận lại y lót
trong (khác từ vị đệ tử). Nên đưa dây thắt lưng. Nên gấp y hai lớp (saṅghāti)
gọn gàng rồi đưa cho. Sau khi rửa sạch, nên đưa cho bình bát có chứa nước (patto
saudako). (Nghĩ rằng): "Đến lúc vị ấy sắp trở về," nên sắp xếp chỗ ngồi.
Nên đem lại nước rửa chân, ghế kê chân, giẻ lau chân. Nên đi ra nhận y và bình
bát. Nên đưa cho y lót trong (trước đây) và nhận lại y lót trong (mặc lúc đi).
Nếu y bị thấm mồ hôi, nên phơi ở chỗ nắng một chốc lát. Và không nên phơi y quá
lâu ở chỗ nắng. Nên gấp y lại. Khi gấp y lại nên vuốt thẳng chéo y ở bốn góc rồi
hãy gấp y lại: "Không nên tạo nếp nhăn ở phía trong." Nên đặt dây thắt
lưng ở phía trong rồi gấp lại.
Nếu có đồ ăn khất thực và vị đệ tử có ý muốn ăn thì nên đem nước (rửa) lại,
và nên đem đồ ăn khất thực để gần bên. Nên đưa cho đệ tử nước uống. Khi vị đệ tử
ăn xong nên đưa nước (rửa). Nhận lại bình bát, đem để ở chỗ thấp, rửa một cách
khéo léo không gây tiếng động, nên làm ráo nước rồi đem phơi ở chỗ nắng trong
chốc lát. Không nên phơi bát quá lâu ở chỗ nắng. Nên đem cất y và bình bát. Khi
đem cất y và bình bát, nên dùng một tay ôm bình bát, tay kia sờ ở phía dưới
giường hoặc phía dưới ghế rồi hãy đặt bình bát xuống. Và không nên đặt bình bát
trên mặt đất không có vật kê. Khi máng y, nên dùng một tay cầm y, tay kia vuốt
sào treo y hoặc dây phơi y, rồi nên để mép y phía bên kia, còn chỗ gấp y lại ở
bên này rồi căng y ra. Khi vị đệ tử đứng dậy, nên thu xếp đi chỗ ngồi. Nên dọn
dẹp nước rửa chân, ghế kê chân, giẻ chùi chân. Nếu khu vực ấy bị có rác thì nên
quét khu vực ấy.
Nếu vị đệ tử có ý muốn tắm, nên sắp xếp việc tắm. Nếu (đệ tử) thích nước lạnh
thì chuẩn bị nước lạnh. Nếu thích nước nóng thì chuẩn bị nước nóng. Nếu vị đệ tử
có ý muốn đi vào nhà tắm, nên trộn bột tắm. Nên tẩm ướt đất sét. Nên lấy ghế
ngồi của nhà tắm, đi đến, đưa cho ghế ngồi của nhà tắm, nhận lấy y, rồi nên đem
để ở một bên. Nên đưa bột tắm. Nên đưa đất sét. Nếu có nỗ lực, nên đi vào nhà
tắm hơi. Khi đi vào nhà tắm hơi, nên thoa đất sét lên mặt, nên đắp lên cả phía
trước lẫn phía sau rồi đi vào nhà tắm. Không nên chiếm chỗ của các tỷ-kheo
trưởng lão rồi ngồi xuống. Không nên giành chỗ ngồi của các tỷ-kheo mới tu. Ở
trong nhà tắm nên kỳ cọ cho đệ tử. Khi rời khỏi nhà tắm, nên cầm lấy cái ghế
ngồi của nhà tắm, sau khi che kín cả phía trước lẫn phía sau rồi rời khỏi nhà
tắm. Ngay khi còn ở trong nước nên kỳ cọ cho đệ tử. Khi tắm xong nên đi ra
trước, lau khô nước ở thân thể của mình, sau khi mặc y, nên lau khô nước ở cơ
thể của đệ tử. Nên đưa y lót trong. Nên đưa y hai lớp (saṅghāti). Nên cầm lấy
ghế ngồi của nhà tắm, đi về trước, và sắp xếp chỗ ngồi. Nên đem lại nước rửa
chân, ghế kê chân, giẻ chùi chân. Nên đem nước uống đến cho đệ tử.
Ở trú xá nào vị đệ tử cư ngụ, nếu trú xá ấy có rác, nếu có khả năng nên làm
sạch sẽ. Khi làm sạch sẽ trú xá, trước tiên nên đem y và bình bát ra ngoài rồi
để xuống ở một góc. …(như trên)… Nếu hũ nước súc miệng không có nước, nên đổ
nước vào hũ nước súc miệng.
Nếu có sự không hoan hỷ sanh khởi ở đệ tử, vị thầy tế độ nên làm cho dịu đi
hoặc nhờ vị khác làm cho dịu đi, hoặc nên tiến hành việc giảng Pháp cho vị ấy.
Nếu mối nghi ngờ sanh khởi ở đệ tử, vị thầy tế độ nên làm cho tan biến hoặc nhờ
vị khác làm cho tan biến, hoặc nên tiến hành việc giảng Pháp cho vị ấy. Nếu tà
kiến sanh khởi ở đệ tử, vị thầy tế độ nên phân giải hoặc nhờ vị khác phân giải,
hoặc nên tiến hành việc giảng Pháp cho vị ấy. Nếu vị đệ tử bị phạm tội nặng,
xứng đáng hành phạt parivāsa, vị thầy tế độ nên nỗ lực: "Làm thế nào
để hội chúng ban hành phạt parivāsa cho đệ tử?" Nếu vị đệ tử xứng đáng (thực
hành) trở lại từ đầu, vị thầy tế độ nên nỗ lực: "Làm thế nào để hội chúng cho
đệ tử (thực hành) trở lại từ đầu?" Nếu vị đệ tử xứng đáng hành phạt
mānatta, vị thầy tế độ nên nỗ lực: "Làm thế nào để hội chúng ban hành
phạt mānatta cho đệ tử?" Nếu vị đệ tử xứng đáng sự giải tội, vị thầy tế độ
nên nỗ lực: "Làm thế nào để hội chúng giải tội cho đệ tử?" Nếu hội chúng
có ý muốn thực thi một hành sự đối với đệ tử như là: khiển trách, chỉ dạy, xua
đuổi, hoà giải, hoặc án treo, vị thầy tế độ nên nỗ lực: "Làm thế nào để hội
chúng không tiến hành hành sự đối với đệ tử, hoặc đổi sang một (hành phạt) nhẹ
hơn?" Khi hội chúng đã thực thi hành sự khiển trách, chỉ dạy, xua đuổi, hoà
giải, hoặc án treo đối với đệ tử, vị thầy tế độ nên nỗ lực: "Làm thế nào để
đệ tử có thể làm bổn phận một cách nghiêm chỉnh, trở nên thu thúc, làm bổn phận
để sửa đổi, và hội chúng có thể thâu hồi hành sự này?"
Nếu y của đệ tử cần phải giặt, vị thầy tế độ nên hướng dẫn: "Ngươi nên
giặt như vầy," hoặc nên nỗ lực: "Làm thế nào để y của đệ tử có thể được
giặt đây?" Nếu y của đệ tử cần phải may, vị thầy tế độ nên hướng dẫn: "Ngươi
nên may như vầy," hoặc nên nỗ lực: "Làm thế nào để y của đệ tử có thể
được may đây?" Nếu đệ tử cần nấu thuốc nhuộm, vị thầy tế độ nên hướng dẫn: "Ngươi
nên nấu như vầy," hoặc nên nỗ lực: "Làm thế nào để thuốc nhuộm của đệ tử
có thể được nấu đây?" Nếu y của đệ tử cần phải nhuộm, vị thầy tế độ nên
hướng dẫn: "Ngươi nên nhuộm như vầy," hoặc nên nỗ lực: "Làm thế nào để
y của đệ tử có thể được nhuộm đây?" Khi nhuộm y, nên đảo tới đảo lui cho
khéo léo, khi nước nhỏ giọt chưa ngừng, thì không nên bỏ đi. Nếu vị đệ tử bị
bệnh, nên phục vụ cho đến trọn đời hoặc chờ đến khi vị đệ tử khỏe lại.
Này các tỷ-kheo, đây là phận sự của các vị thầy tế độ đối với các đệ tử. Các
vị thầy tế độ nên thực hành đúng đắn đối với các đệ tử y như thế.
Dứt Tụng Phẩm thứ hai.
13. Phận sự đối với thầy dạy học:
[442] Vào lúc bấy giờ, các học trò (antevāsikā) không thực hành phận
sự đúng đắn đối với các vị thầy dạy học. Các vị tỷ-kheo ít ham muốn, …(như
trên)… Các vị ấy phàn nàn, phê phán, chê bai rằng:
- Vì sao các học trò lại không thực hành phận sự đúng đắn đối với các vị thầy
dạy học?
Sau đó, các vị tỷ-kheo ấy đã trình sự việc ấy lên đức Thế Tôn…(như trên)…
- Này các tỷ-kheo, nghe nói các học trò không thực hành phận sự đúng đắn đối
với các vị thầy dạy học, có đúng không vậy?
- Đúng vậy, bạch Thế Tôn.
…(như trên)… Sau khi khiển trách, ngài đã thuyết Pháp thoại rồi bảo các
tỷ-kheo rằng:
- Này các tỷ-kheo, như vậy thì ta sẽ quy định phận sự đối với các vị thầy dạy
học của các học trò, các học trò cần thực hành đúng đắn y như thế.
[443] Này các tỷ-kheo, học trò nên thực hành phận sự đúng đắn đối với
thầy dạy học. Đây là phận sự đúng đắn trong trường hợp này:
Nên thức dậy vào lúc sáng sớm, cởi dép ra, đắp thượng y một bên vai, rồi nên
dâng lên gỗ chà răng, nên dâng nước súc miệng, và nên sắp xếp chỗ ngồi. Nếu có
cháo, nên rửa sạch tô rồi dâng cháo. Khi thầy đã uống cháo xong, nên dâng nước,
nhận lại tô để ở chỗ thấp, rửa một cách khéo léo không gây tiếng động, rồi đem
cất. Khi thầy dạy học đứng dậy, nên thu xếp đi chỗ ngồi. Nếu khu vực ấy có rác
thì nên quét khu vực ấy.
Nếu thầy dạy học có ý muốn đi vào làng, nên đưa y lót trong, và nhận lại y
lót trong (khác từ vị thầy), nên đưa dây thắt lưng, nên gấp y hai lớp
(saṅghāti) gọn gàng rồi dâng lên, sau khi rửa sạch nên trao bình bát có chứa
nước (patto saudako). Nếu thầy dạy học muốn có thị giả đi theo, thì vị ấy nên
mặc y nội tròn đều với sự che phủ ba vòng tròn, buộc dây thắt lưng, sửa sang cho
tề chỉnh rồi đắp y hai lớp (saṅghāti) lên, thắt lại dây buộc, rửa ráy, cầm lấy
bình bát, rồi nên đi theo làm thị giả cho thầy dạy học. Không nên đi quá xa,
không nên đi quá gần, nên nhận lại vật đã được đặt vào trong bình bát (của
thầy). Khi thầy dạy học đang nói, không nên cắt ngang lời nói nửa chừng. Khi
thầy dạy học có khả năng phạm tội lúc đang nói thì nên nhắc nhở.
Khi quay trở về, nên đi về trước tiên. Nên sắp xếp chỗ ngồi. Nên đem lại nước
rửa chân, ghế kê chân, giẻ lau chân. Nên quay trở lại rước y và bình bát. Nên
đem lại y lót trong (trước đây) và nhận lại y lót trong (mặc lúc đi). Nếu y bị
thấm mồ hôi, nên phơi ở chỗ nắng một chốc lát. Và không nên phơi y quá lâu ở chỗ
nắng. Nên gấp y lại. Khi gấp y lại nên vuốt thẳng chéo y ở bốn góc rồi hãy gấp y
lại (nghĩ rằng): "Không nên có nếp nhăn ở phía trong." Nên đặt dây thắt
lưng ở phía trong rồi gấp lại.
Nếu có đồ ăn khất thực và thầy dạy học có ý muốn ăn thì nên dâng nước (rửa)
và nên đem đồ ăn khất thực để gần bên. Nên dâng thầy dạy học nước uống. Khi thầy
ăn xong nên dâng nước (rửa). Nên nhận lại bình bát rồi đem để ở chỗ thấp, rửa
một cách khéo léo không gây tiếng động, nên làm ráo nước, rồi đem phơi ở chỗ
nắng trong chốc lát. Không nên phơi bình bát quá lâu ở chỗ nắng. Nên đem cất y
và bình bát. Khi đem cất y và bình bát, nên dùng một tay ôm bình bát, tay kia sờ
ở phía dưới giường hoặc phía dưới ghế rồi nên đặt bình bát xuống. Và không nên
đặt bình bát trên mặt đất không có vật kê. Khi máng y, nên dùng một tay cầm y,
tay kia vuốt sào treo y hoặc dây phơi y, rồi nên để mép y phía bên kia, còn chỗ
gấp y lại ở bên này, rồi căng y ra. Khi thầy dạy học đứng dậy, nên thu xếp đi
chỗ ngồi. Nên dọn dẹp nước rửa chân, ghế kê chân, giẻ chùi chân. Nếu khu vực ấy
bị có rác thì nên quét khu vực ấy.
Nếu thầy dạy học có ý muốn tắm, nên sắp xếp việc tắm. Nếu (thầy dạy học)
thích nước lạnh thì chuẩn bị nước lạnh. Nếu thích nước nóng thì chuẩn bị nước
nóng. Nếu thầy dạy học có ý muốn đi vào nhà tắm, nên trộn bột tắm. Nên tẩm ướt
đất sét. Nên lấy ghế ngồi của nhà tắm, đi đến phía sau, trao ghế ngồi của nhà
tắm cho thầy dạy học, nhận lấy y và để ở một bên. Nên trao bột tắm. Nên trao đất
sét. Nếu có nỗ lực, nên vào nhà tắm hơi. Khi đi vào nhà tắm hơi, nên thoa đất
sét lên mặt, nên đắp lên cả phía trước lẫn phía sau rồi đi vào nhà tắm. Không
nên chiếm chỗ của các tỷ-kheo trưởng lão rồi ngồi xuống. Không nên giành chỗ
ngồi của các tỷ-kheo mới tu. Ở trong nhà tắm hơi nên kỳ cọ cho thầy dạy học. Khi
rời khỏi nhà tắm, nên cầm lấy cái ghế ngồi của nhà tắm, nên che kín cả phía
trước lẫn phía sau rồi rời khỏi nhà tắm. Ngay khi còn ở trong nước nên kỳ cọ cho
thầy dạy học. Khi tắm xong nên đi ra trước, lau khô nước ở thân thể của mình,
mặc y, rồi nên lau khô nước ở cơ thể của thầy dạy học. Nên trao y lót trong. Nên
trao y hai lớp (saṅghāti). Nên cầm lấy ghế ngồi của nhà tắm, đi về trước, nên
sắp xếp chỗ ngồi. Nên đem lại nước rửa chân, ghế kê chân, giẻ chùi chân. Nên
dâng nước uống đến thầy dạy học. Nếu thầy có ý muốn đọc tụng, nên thỉnh (thầy)
đọc tụng. Nếu thầy có ý muốn vấn đạo thì nên vấn đạo.
Ở trú xá nào thầy dạy học cư ngụ, nếu trú xá ấy có rác và nếu vị ấy có nỗ lực
thì nên làm sạch sẽ. Khi làm sạch sẽ, trước tiên nên đem y bát ra ngoài rồi để ở
một góc; nên đem tọa cụ và đồ lót giường ra ngoài rồi để ở một góc; nên đem nệm
gối ra ngoài rồi để ở một góc; nên hạ thấp cái giường, đem ra ngoài một cách
khéo léo không làm trầy hoặc va chạm vào phần dưới của cánh cửa lớn, rồi để ở
một góc; nên hạ thấp cái ghế, đem ra ngoài một cách khéo léo không làm trầy hoặc
va chạm vào phần dưới của cánh cửa lớn, rồi để ở một góc; nên đem khung giường
ra ngoài rồi để ở một góc; nên đem ống nhổ ra ngoài rồi để ở một góc; nên đem
tấm ván gối đầu ra ngoài rồi để ở một góc; nên suy xét tấm trải nền được xếp đặt
như thế nào rồi đem ra ngoài và để ở một góc; nếu có mạng nhện ở trú xá, khi
phát hiện trước tiên nên dời chúng đi, nên lau chùi ở các chỗ ráp nối và các góc
có lỗ trống. Nếu tường được sơn màu đỏ và bị đốm loang lỗ nên thấm khăn ướt chà
xát mạnh rồi lau sạch. Nếu nền được sơn màu đen và bị đốm loang lỗ nên thấm khăn
ướt chà xát mạnh rồi lau sạch. Nếu nền không được phủ sơn, nên rải nước rồi
quét: "Không nên để trú xá bị tràn ngập bụi bặm." Sau khi đã gom rác lại
rồi nên đem đổ bỏ ở một góc.
Nên phơi nắng tấm trải nền ở một góc, làm sạch sẽ, đập vỗ, rồi đem vào trong
và sắp đặt như đã được sắp đặt (trước đây). Nên phơi nắng khung giường ở một
góc, lau chùi, rồi đem vào trong và để lại ở vị trí như cũ. Nên phơi nắng
giường, làm sạch sẽ, đập vỗ, hạ thấp xuống, rồi đem vào trong một cách khéo léo
không làm trầy hoặc va chạm vào phần dưới của cánh cửa lớn, và sắp đặt như đã
được sắp đặt (trước đây). Nên phơi nắng ghế, làm sạch sẽ, đập vỗ, hạ thấp xuống,
rồi đem vào trong một cách khéo léo không làm trầy hoặc va chạm vào phần dưới
của cánh cửa lớn, và sắp đặt như đã được sắp đặt (trước đây). Nên phơi nắng nệm
gối, làm sạch sẽ, đập vỗ, rồi đem vào trong và sắp đặt như đã được sắp đặt
(trước đây). Nên phơi nắng tọa cụ và đồ trải giường ở một bên góc, làm sạch sẽ,
đập vỗ, rồi đem vào trong và sắp đặt như đã được sắp đặt (trước đây). Nên phơi
nắng ống nhổ ở một bên góc, lau chùi, rồi đem vào trong và để lại ở vị trí như
cũ. Nên phơi nắng tấm ván gối đầu ở một bên góc, lau chùi, rồi đem vào trong để
lại ở vị trí như cũ. Nên đặt y và bình bát xuống. Khi đặt y và bình bát xuống,
nên dùng một tay ôm bình bát, tay kia sờ ở phía dưới giường hoặc phía dưới ghế
rồi nên đặt bình bát xuống. Không nên đặt bình bát trên mặt đất không có vật kê.
Khi máng y, nên dùng một tay cầm y, tay kia vuốt sào treo y hoặc dây phơi y, rồi
nên để mép y phía bên kia, còn chỗ gấp y lại ở bên này rồi căng y ra.
Nếu các cơn gió có bụi thổi từ hướng đông, các cửa sổ hướng đông nên được
khép lại. Nếu các cơn gió có bụi thổi từ hướng tây, các cửa sổ hướng tây nên
được khép lại. Nếu các cơn gió có bụi thổi từ hướng bắc, các cửa sổ hướng bắc
nên được khép lại. Nếu các cơn gió có bụi thổi từ hướng nam, các cửa sổ hướng
nam nên được khép lại. Nếu thời tiết lạnh, các cửa sổ nên mở ra vào ban ngày và
khép lại vào ban đêm. Nếu thời tiết nóng, các cửa sổ nên khép lại vào ban ngày
và mở ra vào ban đêm.
Nếu phòng có rác rưởi, nên quét phòng. Nếu cửa lớn có rác rưởi, nên quét cửa
lớn. Nếu cổng có bụi bặm, nên quét cổng. Nếu phòng hội họp có rác rưởi, nên quét
phòng hội họp. Nếu nhà để đốt lửa có rác rưởi, nên quét nhà để đốt lửa. Nếu nhà
vệ sinh có rác rưởi, nên quét nhà vệ sinh. Nếu nước uống không có, nên đem nước
uống lại. Nếu nước rửa không có, nên đem nước rửa lại. Nếu hũ nước súc miệng
không có nước, nên đổ nước vào hũ nước súc miệng.
Nếu sự không hoan hỷ sanh khởi ở thầy dạy học, người học trò nên làm cho dịu
đi hoặc nhờ vị khác làm cho dịu đi, hoặc nên tiến hành việc giảng Pháp cho vị
thầy. Nếu mối nghi ngờ sanh khởi ở thầy dạy học, người học trò nên làm cho tan
biến hoặc nhờ vị khác làm cho tan biến, hoặc nên tiến hành việc giảng Pháp cho
vị thầy. Nếu tà kiến sanh khởi ở thầy dạy học, người học trò nên phân giải hoặc
nhờ vị khác phân giải, hoặc nên tiến hành việc giảng Pháp cho vị thầy. Nếu thầy
dạy học bị phạm tội nặng, xứng đáng hành phạt parivāsa, người học trò nên
nỗ lực: "Làm thế nào để hội chúng ban hành phạt parivāsa cho thầy dạy học?"
Nếu thầy dạy học xứng đáng (thực hành) trở lại từ đầu, người học trò nên nỗ lực:
"Làm thế nào để hội chúng cho thầy dạy học (thực hành) trở lại từ đầu?"
Nếu thầy dạy học xứng đáng hành phạt mānatta, người học trò nên nỗ lực: "Làm
thế nào để hội chúng ban hành phạt mānatta cho thầy dạy học?" Nếu thầy dạy
học xứng đáng sự giải tội, người học trò nên nỗ lực: "Làm thế nào để hội
chúng giải tội cho thầy dạy học?" Nếu hội chúng có ý muốn thực thi một hành
sự đối với thầy dạy học như là: khiển trách, chỉ dạy, xua đuổi, hoà giải, hoặc
án treo, người học trò nên nỗ lực: "Làm thế nào để hội chúng không tiến hành
hành sự đối với thầy dạy học, hoặc đổi sang một (hành phạt) nhẹ hơn?" Khi
hội chúng đã thực thi hành sự khiển trách, chỉ dạy, xua đuổi, hoà giải, hoặc án
treo đối với vị thầy dạy học, người học trò nên nỗ lực: "Làm thế nào để thầy
dạy học có thể làm bổn phận một cách nghiêm chỉnh, trở nên thu thúc, làm bổn
phận để sửa đổi, và hội chúng có thể thâu hồi hành sự này?"
Nếu y của thầy dạy học cần phải giặt, người học trò nên giặt hoặc nên nỗ lực:
"Làm thế nào để y của thầy dạy học có thể được giặt đây?" Nếu y của thầy
dạy học cần phải may, người học trò nên may hoặc nên nỗ lực: "Làm thế nào để
y của thầy dạy học có thể được may đây?" Nếu thầy dạy học cần nấu thuốc
nhuộm, người học trò nên nấu hoặc nên nỗ lực: "Làm thế nào để thuốc nhuộm của
thầy dạy học có thể được nấu đây?" Nếu y của thầy dạy học cần được nhuộm,
người học trò nên nhuộm hoặc nên nỗ lực: "Làm thế nào để y của thầy dạy học
có thể được nhuộm đây?" Khi nhuộm y, nên đảo tới đảo lui cho khéo léo. Khi
nước nhỏ giọt chưa ngừng thì không nên bỏ đi.
Không có phép của thầy dạy học, không nên cho bình bát đến người khác. Không
nên thọ lãnh bình bát của người khác. Không nên cho y đến người khác. Không nên
thọ lãnh y của người khác. Không nên cho vật dụng đến người khác. Không nên thọ
lãnh vật dụng của người khác. Không nên cạo tóc cho người khác. Không nên bảo
người khác cạo tóc. Không nên kỳ cọ người khác. Không nên bảo người khác kỳ cọ.
Không nên hầu hạ người khác. Không nên bảo người khác hầu hạ. Không nên làm thị
giả người khác. Không nên nhận người khác làm thị giả. Không nên mang đồ ăn khất
thực của người khác về giùm. Không nên nhờ người khác mang đồ ăn khất thực về
giùm. Chưa xin phép thầy dạy học không nên đi vào làng. Không nên đi đến mộ địa.
Không bỏ đi hướng khác. Nếu thầy dạy học bị bệnh, nên phục vụ cho đến trọn đời
hoặc chờ đến khi vị thầy khỏe lại.
Này các tỷ-kheo, đây là phận sự của các học trò đối với các vị thầy dạy học,
các học trò nên thực hành đúng đắn đối với các vị thầy dạy học y như thế.
14. Phận sự đối với học trò (antevāsika):
[444] Vào lúc bấy giờ, các vị thầy dạy học không thực hành phận sự
đúng đắn đối với các học trò (antevāsikā). Các vị tỷ-kheo ít ham muốn, …(như
trên)… Các vị ấy phàn nàn, phê phán, chê bai rằng:
- Vì sao các vị thầy dạy học lại không thực hành phận sự đúng đắn đối với các
học trò?
Rồi các vị tỷ-kheo ấy đã trình sự việc ấy lên đức Thế Tôn. Khi đó, đức Thế
Tôn nhân lý do ấy, nhân sự việc ấy đã triệu tập hội chúng tỷ-kheo lại và hỏi các
tỷ-kheo rằng:
- Này các tỷ-kheo, nghe nói các vị thầy dạy học không thực hành phận sự đúng
đắn đối với các học trò, có đúng không vậy?
- Đúng vậy, bạch Thế Tôn.
…(như trên)… Sau khi khiển trách, ngài đã thuyết Pháp thoại và bảo các
tỷ-kheo rằng:
- Này các tỷ-kheo, như vậy thì ta sẽ quy định phận sự của các thầy dạy học
đối với các học trò, các vị thầy dạy học cần thực hành đúng đắn y như thế đối
với các học trò.
[445] Này các tỷ-kheo, vị thầy dạy học nên thực hành phận sự đúng đắn
đối với học trò. Đây là phận sự đúng đắn trong trường hợp này:
Này các tỷ-kheo, đối với học trò, thầy dạy học nên quan tâm, nên giúp đỡ bằng
sự đọc tụng, bằng sự hỏi han, bằng sự giáo huấn, bằng sự chỉ dạy. Nếu thầy dạy
học có bình bát và người học trò không có bình bát, thầy dạy học nên cho bình
bát đến học trò, hoặc nên nỗ lực: "Làm thế nào để bình bát có thể phát sanh
đến học trò?" Nếu thầy dạy học có y và người học trò không có y, thầy dạy
học nên cho y đến học trò, hoặc nên nỗ lực: "Làm thế nào để y có thể phát
sanh đến học trò?" Nếu thầy dạy học có vật dụng và người học trò không có
vật dụng, thầy dạy học nên cho vật dụng đến học trò, hoặc nên nỗ lực: "Làm
thế nào để vật dụng có thể phát sanh đến học trò?"
Nếu người học trò bị bệnh, (vị thầy dạy học) nên thức dậy vào lúc sáng sớm và
nên đưa cho gỗ chà răng. Nên đưa nước súc miệng. Nên sắp xếp chỗ ngồi. Nếu có
cháo, nên rửa sạch tô rồi nên đem cháo lại. Khi người học trò đã uống cháo xong,
nên cho nước, nhận lại tô, để ở chỗ thấp, rửa một cách khéo léo, không gây tiếng
động, rồi đem cất. Khi người học trò đứng dậy, nên thu xếp đi chỗ ngồi. Nếu khu
vực ấy bị có rác thì nên quét khu vực ấy.
Nếu người học trò có ý muốn đi vào làng, nên đưa y lót trong, và nhận lại y
lót trong (khác từ người học trò). Nên đưa dây thắt lưng. Nên gấp y hai lớp
(saṅghāti) gọn gàng rồi đưa cho. Sau khi rửa sạch, nên đưa cho bình bát có chứa
nước (patto saudako). (Nghĩ rằng): "Đến lúc vị ấy sắp trở về," nên sắp
xếp chỗ ngồi. Nên đem lại nước rửa chân, ghế kê chân, giẻ lau chân. Nên đi ra
nhận y và bình bát. Nên đưa cho y lót trong (trước đây) và nhận lại y lót trong
(mặc lúc đi). Nếu y bị thấm mồ hôi, nên phơi ở chỗ nắng một chốc lát. Và không
nên phơi y quá lâu ở chỗ nắng. Nên gấp y lại. Khi gấp y lại nên vuốt thẳng chéo
y ở bốn góc rồi hãy gấp y lại: "Không nên tạo nếp nhăn ở phía trong." Nên
đặt dây thắt lưng ở phía trong rồi gấp lại.
Nếu có đồ ăn khất thực và người học trò có ý muốn ăn thì nên đem nước (rửa)
lại, và nên đem đồ ăn khất thực để gần bên. Nên đưa cho học trò nước uống. Khi
người học trò ăn xong nên đưa nước (rửa). Nhận lại bình bát, đem để ở chỗ thấp,
rửa một cách khéo léo không gây tiếng động, nên làm ráo nước rồi đem phơi ở chỗ
nắng trong chốc lát. Không nên phơi bát quá lâu ở chỗ nắng. Nên đem cất y và
bình bát. Khi đem cất y và bình bát, nên dùng một tay ôm bình bát, tay kia sờ ở
phía dưới giường hoặc phía dưới ghế rồi hãy đặt bình bát xuống. Và không nên đặt
bình bát trên mặt đất không có vật kê. Khi máng y, nên dùng một tay cầm y, tay
kia vuốt sào treo y hoặc dây phơi y, rồi nên để mép y phía bên kia, còn chỗ gấp
y lại ở bên này rồi căng y ra. Khi người học trò đứng dậy, nên thu xếp đi chỗ
ngồi. Nên dọn dẹp nước rửa chân, ghế kê chân, giẻ chùi chân. Nếu khu vực ấy bị
có rác thì nên quét khu vực ấy.
Nếu người học trò có ý muốn tắm, nên sắp xếp việc tắm. Nếu (học trò) thích
nước lạnh thì chuẩn bị nước lạnh. Nếu thích nước nóng thì chuẩn bị nước nóng.
Nếu người học trò có ý muốn đi vào nhà tắm, nên trộn bột tắm. Nên tẩm ướt đất
sét. Nên lấy ghế ngồi của nhà tắm, đi đến, đưa cho ghế ngồi của nhà tắm, nhận
lấy y, rồi nên đem để ở một bên. Nên đưa bột tắm. Nên đưa đất sét. Nếu có nỗ
lực, nên đi vào nhà tắm hơi. Khi đi vào nhà tắm hơi, nên thoa đất sét lên mặt,
nên đắp lên cả phía trước lẫn phía sau rồi đi vào nhà tắm. Không nên chiếm chỗ
của các tỷ-kheo trưởng lão rồi ngồi xuống. Không nên giành chỗ ngồi của các
tỷ-kheo mới tu. Ở trong nhà tắm nên kỳ cọ cho học trò. Khi rời khỏi nhà tắm, nên
cầm lấy cái ghế ngồi của nhà tắm, sau khi che kín cả phía trước lẫn phía sau rồi
rời khỏi nhà tắm. Ngay khi còn ở trong nước nên kỳ cọ cho học trò. Khi tắm xong
nên đi ra trước, lau khô nước ở thân thể của mình, sau khi mặc y, nên lau khô
nước ở cơ thể của học trò. Nên đưa y lót trong. Nên đưa y hai lớp (saṅghāti).
Nên cầm lấy ghế ngồi của nhà tắm, đi về trước, và sắp xếp chỗ ngồi. Nên đem lại
nước rửa chân, ghế kê chân, giẻ chùi chân. Nên đem nước uống đến cho học trò.
Ở trú xá nào người học trò cư ngụ, nếu trú xá ấy có rác, nếu có khả năng nên
làm sạch sẽ. Khi làm sạch sẽ trú xá, trước tiên nên đem y và bình bát ra ngoài
rồi để xuống ở một góc. …(như trên)… Nếu hũ nước súc miệng không có nước, nên đổ
nước vào hũ nước súc miệng.
Nếu có sự không hoan hỷ sanh khởi ở học trò, vị thầy dạy học nên làm cho dịu
đi hoặc nhờ vị khác làm cho dịu đi, hoặc nên tiến hành việc giảng Pháp cho vị
ấy. Nếu mối nghi ngờ sanh khởi ở học trò, vị thầy dạy học nên làm cho tan biến
hoặc nhờ vị khác làm cho tan biến, hoặc nên tiến hành việc giảng Pháp cho vị ấy.
Nếu tà kiến sanh khởi ở học trò, vị thầy dạy học nên phân giải hoặc nhờ vị khác
phân giải, hoặc nên tiến hành việc giảng Pháp cho vị ấy. Nếu người học trò bị
phạm tội nặng, xứng đáng hành phạt parivāsa, vị thầy dạy học nên nỗ lực:
"Làm thế nào để hội chúng ban hành phạt parivāsa cho học trò?" Nếu người
học trò xứng đáng (thực hành) trở lại từ đầu, vị thầy dạy học nên nỗ lực: "Làm
thế nào để hội chúng cho học trò (thực hành) trở lại từ đầu?" Nếu người học
trò xứng đáng hành phạt mānatta, vị thầy dạy học nên nỗ lực: "Làm thế
nào để hội chúng ban hành phạt mānatta cho học trò?" Nếu người học trò xứng
đáng sự giải tội, vị thầy dạy học nên nỗ lực: "Làm thế nào để hội chúng giải
tội cho học trò?" Nếu hội chúng có ý muốn thực thi một hành sự đối với học
trò như là: khiển trách, chỉ dạy, xua đuổi, hoà giải, hoặc án treo, vị thầy dạy
học nên nỗ lực: "Làm thế nào để hội chúng không tiến hành hành sự đối với học
trò, hoặc đổi sang một (hành phạt) nhẹ hơn?" Khi hội chúng đã thực thi hành
sự khiển trách, chỉ dạy, xua đuổi, hoà giải, hoặc án treo đối với học trò, vị
thầy dạy học nên nỗ lực: "Làm thế nào để học trò có thể làm bổn phận một cách
nghiêm chỉnh, trở nên thu thúc, làm bổn phận để sửa đổi, và hội chúng có thể
thâu hồi hành sự này?"
Nếu y của học trò cần phải giặt, vị thầy dạy học nên hướng dẫn: "Ngươi nên
giặt như vầy," hoặc nên nỗ lực: "Làm thế nào để y của học trò có thể được
giặt đây?" Nếu y của học trò cần phải may, vị thầy dạy học nên hướng dẫn: "Ngươi
nên may như vầy," hoặc nên nỗ lực: "Làm thế nào để y của học trò có thể
được may đây?" Nếu học trò cần nấu thuốc nhuộm, vị thầy dạy học nên hướng
dẫn: "Ngươi nên nấu như vầy," hoặc nên nỗ lực: "Làm thế nào để thuốc
nhuộm của học trò có thể được nấu đây?" Nếu y của học trò cần phải nhuộm, vị
thầy dạy học nên hướng dẫn: "Ngươi nên nhuộm như vầy," hoặc nên nỗ lực: "Làm
thế nào để y của học trò có thể được nhuộm đây?" Khi nhuộm y, nên đảo tới
đảo lui cho khéo léo, khi nước nhỏ giọt chưa ngừng, thì không nên bỏ đi. Nếu
người học trò bị bệnh, nên phục vụ cho đến trọn đời hoặc chờ đến khi người học
trò khỏe lại.
Này các tỷ-kheo, đây là phận sự của các vị thầy dạy học đối với các học trò.
Các vị thầy dạy học nên thực hành đúng đắn đối với các học trò y như thế.
Dứt Chương Phận Sự là chương thứ tám.
Trong chương này có 21 câu chuyện, 14 phận sự.
Tóm lược chương này:
[446]
Mang dép và che dù,
y quấn đầu, nước uống,
không đảnh lễ (vị lớn),
không dâng (nước), con rắn,
các vị tốt phàn nàn.
Hạ dù, y đắp vai,
đi đến nơi tụ hội,
đặt y và bát xuống,
hỏi han điều thích hợp.
Nên xối với nước rửa,
giày lau khô rồi ướt,
hỏi vị lớn hoặc nhỏ,
phòng trống, chỗ đi bát,
gia đình Thánh Hữu Học,
nhà tiêu, chỗ lấy nước,
gậy chống, điều qui định,
thời biểu, trong chốc lát,
rác, đem ra thảm nền,
khung giường, và tấm nệm,
giường nằm, ghế, ống nhổ,
ván, mạng nhện, các khe,
sơn đỏ, đen, không sơn,
rác rưởi, thảm trải nền,
khung giường, giường và ghế,
nệm nằm với tọa cụ,
ống nhổ, ván kê đầu,
y bát và nền nhà,
mép y ở bên kia,
phần gấp lại bên này.
Từ hướng đông, hướng tây,
hướng bắc rồi hướng nam,
lạnh nóng, và đêm ngày,
phòng ốc và cửa lớn,
phòng hội, nhà đốt lửa,
phận sự ở nhà tiêu,
nước uống, nước để rửa,
và hũ nước súc miệng.
phận sự vị vãng lai
quy định không sai khác.
Không chỗ ngồi, nước rửa,
không chào hỏi, nước uống,
không đảnh lễ, sắp xếp,
các vị tốt phàn nàn.
Với vị thâm niên hơn,
chỗ ngồi và nước rửa,
đến gặp dâng nước uống,
đôi dép để một bên,
đảnh lễ và sắp chỗ,
phòng bận, chỗ đi bát,
và nhà Thánh Hữu Học,
chỗ nước uống, nước rửa,
cây gậy, thời khoá biểu.
Vị tân thọ, cứ ngồi,
chào hỏi và chỉ rõ,
đường lối như dưới đây,
đó là phần phận sự
của các vị thường trú
chỉ dạy bởi Đạo Sư.
Vị xuất hành ra đi
đồ đạc gỗ, gốm sứ,
không đóng cửa, không báo,
bị mất, không bảo vệ,
các vị tốt phàn nàn.
Hãy sắp đặt, đóng cửa,
thông báo rồi ra đi,
tỷ-kheo hoặc sa-di,
người ở chùa, cư sĩ.
Một khối trên các đá,
nên sắp xếp, đóng cửa,
nếu có được khả năng,
nơi không giột như thế,
nếu bị giột toàn bộ,
(nên gởi) ở trong làng,
để ngoài trời như vậy:
"Mong các thứ tồn tại,"
đây là phần phận sự
của tỷ-kheo xuất hành.
Trưởng lão không tùy hỷ,
bỏ đi, bốn năm vị,
nín phẩn, bị choáng váng,
đây phận sự tùy hỷ.
Các vị nhóm Lục Sư
thường mặc y luộm thuộm,
lại trùm y luộm thuộm,
không theo đúng quy cách
và còn đi rẽ ngang
chiếm chỗ các vị lớn,
các vị tân tỷ-kheo,
và y saṅghāti,
tỷ-kheo tốt phàn nàn.
Mặc y tròn ba điều,
thân tề chỉnh, dây buộc,
không rẽ ngang, che kín,
thu thúc, mắt nhìn xuống,
không nên vén y lên,
và cười vang lớn tiếng,
thêm ba phần đung đưa.
chống nạnh, phủ, nhón gót,
chiếm chỗ, không cho ngồi,
trải y ra, và nước,
hạ thấp xuống, nước văng,
xung quanh, y hai lớp,
và việc thọ lãnh cơm,
canh, thức ăn hảo hạng,
chia đều phần tất cả.
Nghiêm trang, tâm ở bát,
đều đều, canh vừa đủ,
trưởng lão chờ chưa ăn
và cơm vừa miệng bát
nghiêm trang, tâm chú bát,
vừa cơm và đủ canh
không vun cơm che giấu,
không xin thêm, tìm lỗi,
lớn, tròn đều, há miệng,
cả tay, không nói chuyện,
ném, cắn hai, phồng má,
rảy tay, cơm vung vãi,
le lưỡi, tiếng chép chép,
tiếng rột rột, liếm tay,
liếm bình bát, liếm môi,
thọ lãnh bằng tay dơ,
chờ tất cả, nước rửa,
hạ thấp, và văng nước,
đồ đựng nước, xung quanh,
y hai lớp, thấp xuống,
mặt đất, nước có cơm.
Trong khi đi trở về,
khéo trùm y, nhón gót,
đây phận sự nhà ăn,
bậc Pháp Vương quy định.
Mặc y phục luộm thuộm,
không theo đúng quy cách,
không suy xét, vội vã,
quá xa, (hay) quá gần,
quá lâu, (hoặc) quá mau,
như thế hành khất thực.
Nên trùm kín rồi đi,
thu thúc, mắt nhìn xuống,
vén hở thân, cười lớn,
tiếng ồn, và còn nữa,
ba vật không đung đưa,
chống nạnh, trùm, nhón gót,
không suy xét, vội vã,
quá xa, (hay) quá gần,
quá lâu, (hoặc) quá mau,
(rời) chỗ ngồi, cái muỗng,
cái đĩa, hoặc thỉnh chờ,
giở lên và mở ra,
thọ lãnh không nhìn mặt,
các món súp cũng vậy.
Vị tỷ-kheo che giấu
bằng y saṅghāti,
trùm kín rồi mới đi,
thu thúc, mắt nhìn xuống,
không nên vén y lên,
và cười vang lớn tiếng,
chỉ gây tiếng động nhỏ,
ba sự việc đung đưa,
chống nạnh, trùm, nhón gót,
về trước tiên, chỗ ngồi,
chậu đựng các đồ thừa,
nước uống, nước rửa ráy,
về sau, muốn, hãy ăn,
đổ xuống, rồi cất đi,
dọn dẹp xong, quét nền,
đổ vào lu hết nước,
trống trơn, ra hiệu tay,
không gây thành tiếng động,
đó phận sự khất thực.
Nước uống, nước rửa, lửa,
vật tạo lửa, các sao,
phương hướng, và bọn trộm,
"Tất cả đều không có,"
đánh đập, vai mang bát,
y ca-sa, từ đó,
bây giờ, mang ở vai,
đều đặn ba vòng tròn,
giống phận sự khất thực,
các vị sống ở rừng
cũng hành theo lối ấy,
vai bát, y trên đầu,
mang vào, và nước uống,
nước rửa, và ngọn lửa,
vật tạo lửa, cây gậy,
lại nữa các ngôi sao,
toàn bộ hoặc một phần,
và thiện xảo các hướng,
đây phận sự ở rừng,
Tối Thượng Sư quy định.
Ở ngoài trời, lấm bụi,
các vị tốt phàn nàn,
nếu trú xá bị dơ,
trước tiên là y bát,
nệm nằm, giường, gối kê,
ghế ngồi, và ống nhổ,
ván kê đầu, khe hở,
chưa được sơn đỏ đen,
rác rưởi, gần tỷ-kheo,
sàng tọa, trú xá, nước,
ở gần nước rửa ráy,
ngược gió và mái hiên,
dưới gió, thảm trải nền,
khung giường và giường ngủ,
ghế ngồi, nệm, tọa cụ,
ống nhổ, ván kê đầu,
và y bát trên đất,
mép y ở bên kia,
y gấp lại hướng này,
hướng đông và hướng tây,
hướng bắc và hướng nam,
lạnh nóng và đêm ngày,
phòng ốc và cửa lớn,
phòng hội, và nhà lửa,
nhà tiêu và nước uống,
hũ nước để súc miệng,
và các vị thâm niên,
đọc tụng, hỏi, học bài,
giảng Pháp, thổi ngọn đèn,
không mở cũng không đóng,
quay lại theo vị lớn,
không chạm dầu góc y,
đó phận sự chỗ ngụ,
bậc đại nhân quy định.
Bị cản, cửa ra vào,
rồi vị bị ngất đi,
các vị tốt phàn nàn,
nên đổ tro, nhà tắm,
nền nhà, và như vậy,
phòng, cửa lớn, sảnh đường,
bột thoa, sét, máng nước,
ở phía trước, khuôn mặt,
không (chiếm chỗ) trưởng thượng,
vị tân thọ, nếu được,
phía trước, trên, lối đi,
đọng nước, sét, ghế ngồi,
tắt lửa, và đóng cửa,
là phận sự nhà tắm.
Không rửa, theo thâm niên,
theo phiên, và vội vã,
chen, rặn, gỗ chà răng,
đại, tiểu tiện, khạc nhổ,
sần sùi, hố phân, vội,
lấn, chép miệng, bỏ đi.
Ngoài, và trong tằng hắng,
giây treo, không hấp tấp,
vội vã, vén y, đứng,
rặn, gỗ chà răng, phẩn,
tiểu, khạc nhổ, sần sùi,
hố phân, bệ nhà tiêu,
không vội vã, kéo lên,
sàn rửa, tiếng chép chép,
không chừa nước, che đậy,
dơ và thùng chứa rác,
nhà vệ sinh, nền nhà,
phòng ốc, và cửa lớn,
và nước để rửa ráy,
đó phận sự nhà tiêu.
Đôi dép, gỗ chà răng,
nước súc miệng, chỗ ngồi,
cháo, nước uống, rửa sạch,
dọn dẹp, rác, vào làng,
y lót, dây thắt lưng,
xếp y, bát có nước,
thị giả, ba sự tròn,
mặc đều đặn, dây lưng,
buộc dây, rửa, phía sau,
không xa lắm, nhận lãnh,
khi vị nói, lỗi lầm,
về trước tiên, chỗ ngồi,
nước, ghế kê, ghẻ lau,
quay trở lại, y lót,
ở chỗ nắng, phơi lâu,
nếp nhăn, phần gấp lại,
muốn ăn, nên đem lại,
nước uống, rửa, chỗ thấp,
một chốc, chẳng phơi lâu,
y bát và mặt đất,
mép y phía bên kia,
phía này y gấp lại,
cất đi và dọn dẹp,
rác rến và muốn tắm,
lạnh, nóng, và nhà tắm,
bột tắm, sét, phía sau,
và ghế, y, bột tắm,
đất sét, nếu có thể,
khuôn mặt, ở phía trước,
trưởng lão, và mới tu,
kỳ cọ, và đi ra,
phía trước, trong nước, tắm,
mặc y, thầy tế độ,
y lót, y hai lớp,
ghế nhà tắm, chỗ ngồi,
chân, ghế kê, giẻ lau,
nước uống, muốn đọc tụng,
và hỏi về Giáo Pháp,
rác rến, nên làm sạch,
trước tiên là y bát,
tấm thảm để lót ngồi,
nệm nằm và các gối,
giường, ghế ngồi, khung gỗ,
ống nhổ, ván kê đầu,
nền nhà, màng lưới nhện,
và khe hở, đỏ, đen,
chỗ còn chưa sơn phết,
thảm trải nền, khung gỗ,
giường, ghế, và, gối kê,
đồ lót ngồi, ống nhổ,
ván kê đầu, y bát,
hướng đông và hướng tây,
hướng bắc và hướng nam,
lạnh nóng, và đêm ngày,
phòng ốc và cửa lớn,
phòng họp, và nhà lửa,
nhà tiêu, nước uống, rửa,
nước súc miệng, không vui,
nỗi nghi hoặc, tà kiến,
và tội nặng, từ đầu,
mànatta, giải tội,
khiển trách, việc chỉ dạy,
xua đuổi, và hoà giải,
rồi hành sự treo tội
nếu đã được thực hành.
Giặt, nhuộm nên thực hiện,
khi nhuộm, việc trộn đều,
và bình bát, y nữa,
đồ phụ tùng, cạo (tóc),
kỳ cọ, việc hầu hạ,
thị giả, đồ khất thực,
không đi vào mộ địa,
và quay sang hướng khác,
đến hết đời, phục vụ,
với đệ tử việc này.
Các điều phận sự ấy
của vị thầy tế độ,
giáo huấn, tụng Giáo Pháp,
vấn hỏi, và bát y,
vật phụ tùng, vị bệnh,
không là vị thị giả,
cho đến thầy tế độ,
cũng tương tợ như thế,
ở các thầy dạy học.
Các phận sự đệ tử
cũng giống vị học trò.
Phận sự vị vãng lai,
các vị thường trú nữa,
vị xuất hành, tùy hỷ,
ở trong nhà thọ thực,
và vị đi hành khất,
phận sự của các vị
ở rừng, các chỗ ngụ,
ở nhà tắm, nhà tiêu,
thầy tế độ, đệ tử,
phận sự của thầy dạy,
cũng giống như học trò,
có mười chín sự việc,
mười bốn việc phận sự
ở trong chương Phận Sự.
Phận sự không tròn đủ,
không hoàn hảo về giới,
giới không sạch, tuệ kém,
không thấy được nhất tâm,
với tâm bị xáo trộn,
không trụ vào một điểm,
không thấy được Chánh Pháp,
khi không thấy Chánh Pháp,
không thoát khỏi khổ đau.
Vị hoàn thành phận sự,
giới cũng được tròn đủ,
giới trong sạch, có tuệ,
lại đạt được nhất tâm,
tâm không bị xáo trộn,
trụ vào được một điểm,
vị ấy thấy Chánh Pháp,
chứng ngộ được Diệu Pháp,
vị ấy thoát khổ đau,
do đó, nên thành tựu
phận sự đệ tử Phật
thấy rõ ràng lời dạy
của đức Phật tối thượng,
từ đó đạt Niết Bàn.
-ooOoo-